TÀI CHÍNH -
Tháng 11/2016
21
Hệ thống kiểm soát nội bộ
Hiện nay, có rất nhiều quan điểm về hệ thống
kiểm soát nội bộ. Các quan điểm về hệ thống
kiểm soát nội bộ của Liên đoàn kế toán Quốc tế
(IFAC) và quan điểm của Ủy ban các tổ chức tài
trợ (COSO) cũng có sự khác nhau do yêu cầu và
góc độ nhìn nhận khác nhau. Tuy nhiên, theo
quan điểm chung được thừa nhận rộng rãi nhất
hiện nay thì hệ thống kiểm soát nội bộ là toàn
bộ các chính sách, những quy định, các thủ tục
kiểm soát, các bước công việc do lãnh đạo đơn vị
xây dựng và áp dụng nhằm quản lý và điều hành
hoạt động của đơn vị đạt kết quả.
Hệ thống kiểm soát nội bộ nhằm vào 3 vấn đề
lớn, đó là: Tuân thủ luật pháp và quy định; Đảm
bảo mục tiêu của hoạt động (hiệu quả hoạt động
và hiệu năng quản lý); Đảm bảo độ tin cậy của
báo cáo tài chính.
Mục tiêu hoạt động là đạt mục tiêu cụ thể đã
được thiết lập trong mối quan hệ đánh giá tổng
thể (Mỗi mục tiêu cụ thể đều đạt được nhưng
mục tiêu hoạt động chung có thể không đạt
được); Khai thác, sử dụng tối ưu (kinh tế, hiệu
quả, an toàn) các nguồn lực.
Mục đích của DN khi thiết lập hệ thống kiểm
soát nội bộ khác với mục đích của hệ thống kiểm
soát nội bộ. Mục đích của việc thiết lập hệ thống
kiểm soát nội bộ của DN nhằm vào:
- Đảm bảo các mục tiêu của hệ thống kiểm
soát nội bộ (tuân thủ pháp luật và quy định;
Đảm bảo độ tin cậy của báo cáo tài chính; Đảm
bảo mục tiêu hoạt động của đơn vị).
- Bảo vệ thông tin và tài sản trong DN, đơn vị.
- Ngăn chặn, phát hiện và xử lý các vi phạm,
gian lận trong hoạt động.
- Phát hiện, thu thập đầy đủ và xử lý kịp thời
các vấn đề rắc rối, những phát sinh ngoài dự
kiến của DN, đơn vị.
- Tăng cường tính hiệu lực về mặt điều hành,
hiệu năng quản lý, hiệu quả kinh doanh của
đơn vị (quyết định quản lý phù hợp và hiệu lực,
quản lý phải đem lại kết quả; kinh doanh phải
thu được lợi nhuận cao).
Việc “bảo đảm” cho những mục đích trên đây
của hệ thống kiểm soát nội bộ chỉ là sự bảo đảm
hợp lý theo từng góc độ nhìn nhận và từng giai
đoạn cụ thể chứ không thể là bảo đảm tuyệt đối
ở mọi góc độ và mọi giai đoạn.
Trước đây và theo quan điểm truyền thống,
hệ thống kiểm soát nội bộ thường chỉ tập trung
vào nội bộ của đơn vị, nhưng ngày nay hệ thống
kiểm soát nội bộ của đơn vị đã vượt ra khỏi
phạm vi ranh giới của bản thân đơn vị, do các
hoạt động của đơn vị hiện nay được nhiều tổ
chức bên ngoài quan tâm. DN cần có một hệ
thống kiểm soát nội bộ đủ mạnh và tin cậy để
đáp ứng yêu cầu của những đối tượng này đặt ra
như các nhà tài trợ, chủ sở hữu, cho vay vốn, các
cổ đông, ngân hàng và nhiều đối tượng khác…
Hệ thống kiểm soát nội bộ có phạm vi rất rộng,
có liên quan đến mọi lĩnh vực hoạt động của đơn
vị cả lĩnh vực kinh tế, tài chính và phi kinh tế,
phi tài chính.
Kiểm soát nội bộ và hệ thống kiểm soát nội
bộ cùng có chung mục đích, đều do con người
xây dựng, thiết lập nhưng chúng có những điểm
khác nhau. Kiểm soát nội bộ thường đi sâu vào
chức năng vốn có của nó thể hiện thông qua
HỆ THỐNG KIỂMSOÁT NỘI BỘ
VÀ KIỂMTOÁNNỘI BỘTHEO LUẬT KẾ TOÁNNĂM2015
PGS., TS. THỊNH VĂN VINH
- Học viện Tài chính
Hiện nay, có rất nhiều quan điểm khác nhau về kiểm toán nội bộ và hệ thống kiểm soát nội bộ. Xã
hội phát triển, kiểm toán nội bộ và hệ thống kiểm soát nội bộ không chỉ nằm trong phạm vi hoạt
động của đơn vị mà nó vượt ra khỏi phạm vi nội bộ đơn vị nhằm đáp ứng yêu cầu sử dụng thông
tin của các đối tượng bên ngoài. Luật Kế toán năm 2015 đã chỉ rõ trách nhiệm của đơn vị kế toán
phải xây dựng, thiết lập một hệ thống kiểm soát nội bộ có hiệu quả, hiệu lực và tin cậy, tổ chức
kiểm toán nội bộ với những nhiệm vụ được quy định cụ thể theo luật định.
Từ khóa: Kế toán, kiểm soát nội bộ, tài chính, doanh nghiệp
