68
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
Theo Khoản 3 Điều 6 Thông tư số 95/2016/
TT-BTC hướng dẫn về đăng ký thuế (có hiệu lực từ
ngày 12/08/2016) thì “Hộ gia đình, nhóm cá nhân, cá
nhân kinh doanh thực hiện đăng ký thuế cùng với
thời hạn nộp hồ sơ khai thuế lần đầu. Trường hợp
được cơ quan đăng ký kinh doanh cấp Giấy chứng
nhận đăng ký hộ kinh doanh thì hộ gia đình, nhóm
cá nhân, cá nhân kinh doanh phải thực hiện đăng
ký thuế trực tiếp với cơ quan thuế trong thời hạn
10 (mười) ngày làm việc kể từ ngày ghi trên Giấy
chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh”. Khác với việc
đăng ký thuế của DN được hiện đồng thời với đăng
ký kinh doanh tại cơ quan đăng ký kinh doanh, thì
việc đăng ký thuế và đăng ký kinh doanh của hộ
kinh doanh lại tách rời. Tình trạng này khiến số hộ
kinh doanh đã đăng ký kinh doanh và số hộ đăng
ký thuế có sự chênh lệch về số lượng. Từ đó dẫn tới
công tác quản lý hộ kinh doanh không chặt chẽ, tốn
kém thời gian, chi phí, bỏ lọt đối tượng thu thuế và
làm thất thu cho nguồn thu ngân sách nhà nước.
Thứ hai,
khó quản lý được doanh thu theo hóa
đơn của hộ kinh doanh. Theo quy định tại Tiết a1
Điểm a Khoản 2 Điều 2 Thông tư 92/2015/TT-BTC
thì “trường hợp cá nhân nộp thuế khoán có sử dụng
hóa đơn quyển thì doanh thu tính thuế được căn cứ
theo doanh thu khoán và doanh thu trên hóa đơn”.
Tức là hộ kinh doanh phải nộp cả thuế khoán và
thuế dựa trên doanh thu theo hóa đơn. Tuy nhiên,
trên thực tế hiện nay nhiều hộ kinh doanh không có
đủ kiến ý thức về tài chính kế toán nên việc ghi chép
lại sổ sách kế toán gặp khó khăn. Ngoài ra, do khách
hàng sử dụng dịch vụ, hàng hóa của hộ kinh doanh
thường không lấy hóa đơn nên hộ kinh doanh cũng
không xuất hóa đơn (ví dụ như nhà hàng, khách
sạn, quán karaoke…), từ đó dẫn tới khó kiểm soát
được doanh thu theo hóa đơn để tính thuế.
Giải pháp hoàn hiện quy định về quản lý thuế
đối với hộ kinh doanh ở Việt Nam hiện nay
Thứ nhất,
đối với hộ kinh doanh thì chỉ những
những ngành nghề theo quy định của pháp luật mới
phải đăng ký kinh doanh. Ngược lại, một số ngành
nghề lại không phải đăng ký kinh doanh như: buôn
bán hàng rong; buôn bán vặt; buôn chuyến; thực
hiện các dịch vụ như là đánh giày, bán vé số, chữa
khóa, sửa xe, trông giữ xe, cắt tóc, vẽ tranh (Khoản
1 Điều 3 Nghị định 39/2007/NĐ-CP ngày 16/03/2007
về hoạt động thương mại một cách độc lập thường
xuyên không phải đăng ký kinh doanh). Do vậy, để
khắc phục tình trạng không quản lý hết số hộ kinh
doanh, cơ quan thuế nên chuyển sang chế độ liên
thông một cửa như đối với đăng ký kinh doanh và
đăng ký thuế như đối với DN.
Thứ hai,
tiếp tục ban hành, hoàn thiện, triển khai
đồng bộ quyết liệt các quy định của pháp luật về
“siết chặt” hóa đơn bán lẻ của các hộ kinh doanh.
Hiện nay việc “siết” hóa đơn được thực hiện theo
Công văn số 5156/TCT-KTNB ngày 7/11/2016. Tuy
nhiên, cần phải nâng “hiệu lực” của các quy định
này lên bằng cách sửa đổi đổi bổ sung Thông tư
92/2015/TT-BTC và đưa các tiêu chí này vào. Mặt
khác, để đảm bảo sự thống nhất trong các quy định
của pháp luật, nên đưa các dấu hiệu này vào trong
các thông tư, nghị định quy định về hóa đơn, thanh
tra, kiểm tra thuế.
Thứ ba,
tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa việc triển khai
ủy nhiệm thu thuế đối với cá nhân kinh doanh theo
phương pháp khoán (cả với sử dụng hóa đơn). Theo
đó các cơ quan thuế ở các tỉnh, thành phố tiếp tục
chủ động ký các thỏa thuận hợp tác với các cơ quan
bưu chính viễn thông, ngân hàng… tại địa phương
để thu thuế có hiệu quả. Việc thu này có thể thực
hiện theo các phương thức như: Thu tại địa điểm
kinh doanh như là đối với hộ kinh doanh ở khu vực
chợ, trung tâm thương mại, khu vực đường phố;
thu tại hệ thống đơn vị nhận ủy quyền (tại các bưu
điện, ngân hàng); thu qua thẻ ngân hàng.
Thứ tư,
tiếp tục rà soát bổ sung đầy đủ các quy
định cần thiết trong quá trình quản lý thuế đối với
hộ kinh doanh để xử lý kịp thời. Đồng thời, cần
nâng cao trách nhiệm của hộ kinh doanh trong quá
trình cung cấp thông tin cho cơ quan thuế…
Tài liệu tham khảo:
1. Thông tư 156/2013/TT-BTC về hướng dẫn thi hành một số điều của Luật
Quản lý thuế; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế và
Nghị định 83/2013/NĐ-CP ngày 22/07/2013;
2. Thông tư 92/2015/TT-BTC về hướng dẫn thực hiện thuế giá trị gia tăng và
thuế thu nhập cá nhân đối với cá nhân cư trú có hoạt động kinh doanh;
3. Nghị định 39/2007/NĐ-CP ngày 16/03/2007 về hoạt động thương mại một
cách độc lập thường xuyên không phải đăng ký kinh doanh;
4. ThS. Ngô Thị Thu Hà, ThS. Đinh Văn Linh, Hoàn thiện hành lang pháp lý về
thuế đối với hộ kinh doanh ở Việt Nam, Tạp chí Tài chính, kỳ 1 số 5/2016;
5. Số liệu Tổng cục Thống kê về số hộ kinh doanh ở Việt Nam năm 2014.
Theo quy định của Luật Doanh nghiệp, hộ kinh
doanh bắt buộc phải đăng ký ở cấp tỉnh để
thành lập doanh nghiệp. Trong thời gian hộ
kinh doanh chưa chuyển thành doanh nghiệp,
cơ quan thuế sẽ tiến hành xây dựng bộ tiêu
chí rủi ro đối với đối tượng này theo từng đối
tượng, địa bàn quản lý.
