TÀI CHÍNH -
Tháng 3/2017
61
pháp luật không phải là một điều kiện tiên quyết
cần thiết để sử dụng quyền hạn thanh tra của
người có thẩm quyền hoặc cấp phép.”
Ba là,
còn thiếu các quy định pháp luật về quản
lý thị trường Upcom và thị trường OTC. Có thể
thấy rằng, trong thời gian gần đây, số lượng các
vi phạm pháp luật xảy ra trên hai thị trường này
ngày càng tăng cả về số lượng và mức độ nghiêm
trọng điển hình như vụ việc của chứng khoán
MTM năm 2016.
Bốn là,
hiện nay đã bổ sung nhiều hàng hóa
mới cho TTCK như: Quỹ Hoán đổi danh mục đầu
tư chứng khoán (ETF), chứng quyền có đảm bảo
(Covered Warrant). Đây là những sản phẩm không
xa lạ với TTCK thế giới nhưng lại mới mẻ với NĐT
Việt Nam. Nhưng, trong các quy định của pháp
luật chứng khoán Việt Nam chưa có nhiều những
quy định mang tính bảo vệ NĐT khi tham gia đầu
tư hai sản phẩm này (đặc biệt là với sản phẩm
chứng quyền có đảm bảo).
Năm là,
hiện nay chưa có quy định cụ thể về cơ
chế xây dựng Quỹ Bảo vệ nhà đâu tư. Quỹ Bảo vệ
NĐT mới được quy định khá chung chung trong
Luật Chứng khoán và một số văn bản dưới luật. Cụ
thể là tại Khoản 7, Điều 71, Luật Chứng khoán quy
định: Nghĩa vụ của công ty chứng khoán là “Mua
bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho nghiệp vụ
kinh doanh chứng khoán tại công ty hoặc trích lập
Quỹ Bảo vệ NĐT để bồi thường thiệt hại cho NĐT
do sự cố kỹ thuật và sơ suất của nhân viên trong
công ty.”
Các biện pháp xây dựng cơ chế bảo vệ
nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán
Để hạn chế và giảm thiểu những rủi ro đối với
NĐT, từ đó khuyến khích họ tham gia ngày càng
nhiều hơn vào các hoạt động của thị trường, rõ
ràng cần thực hiện một số những giải pháp sau:
Một là,
cần nhanh chóng chuẩn hóa các quy
định trong quản lý và phát triển TTCK theo thông
lệ quốc tế, đặc biệt là theo các mục tiêu và nguyên
tắc do IOSCO khuyến nghị; đồng thời, có kế hoạch
hệ thống hóa các quy định về bảo vệ NĐT trên
TTCK đảm bảo đồng bộ, hiệu quả hướng tới mục
tiêu xây dựng một văn bản pháp luật thống nhất
về bảo vệ NĐT.
Hai là,
cần siết chặt quản lý các hoạt động trên
TTCK chưa niêm yết, thị trường phi tập trung.
Với đặc thù là nơi các quy định về đăng ký giao
dịch khá đơn giản luôn tạo những khoảng trống,
khe hở để đầu cơ, trục lợi, gây tổn thất cho NĐT
cũng như uy tín của cơ quản quản lý, tuy nhiên sự
tồn tại của thị trường này là cần thiết để tạo điều
kiện giao dịch cho các chứng khoán chưa niêm
yết. Do đó, các cơ quan quản lý nhà nước cần ban
hành các văn bản siết chặt việc quản lý giao dịch,
thanh toán trên thị trường chưa niêm yết; đồng
thời, nâng cao trách nhiệm của các cơ quan quản
lý nhà nước, các sở giao dịch trong quản lý và
điều hành thị trường.
Ba là,
cần bổ sung và hoàn thiện các quy định
pháp luật bảo vệ NĐT tham gia các sản phẩm
chứng khoán mới, đặc biệt là các sản phẩm trên
TTCK phái sinh. Đây là các sản phẩm còn khá xa lạ
nên những hiểu biết của NĐT còn ít, nguồn thông
tin về các sản phẩm này còn chưa phổ biến. Đây
chính là nguyên nhân làm gia tăng rủi ro cho NĐT
khi tham gia vào các sản phẩm này.
Bốn là,
cần hoàn thiện các quy định pháp luật
liên quan đến hoạt động của Quỹ Bảo vệ NĐT. Xây
dựng Quỹ Bảo vệ NĐT là một trong những giải
pháp đặc biệt quan trọng nhằm bảo đảm quyền
và lợi ích của NĐT. Các quỹ này thường được coi
là “biện pháp bảo vệ cuối cùng” dành cho NĐT,
được áp dụng trong các trường hợp tổ chức trung
gian không có khả năng thanh toán cho NĐT do vỡ
nợ, phá sản hoặc NĐT bị tổ chức kinh doanh lừa
đảo. Việc sử dụng Quỹ Bảo vệ NĐT như một biện
pháp hữu hiệu trong bảo vệ NĐT trên TTCK phát
triển mạnh mẽ tại các nước phát triển. Ở Việt Nam,
Quỹ Bảo vệ NĐT lại có điểm khác biệt. Trong quy
định của Luật Chứng khoán và các văn bản pháp
luật có liên quan Quỹ Bảo vệ NĐT không tồn tại
độc lập mà lại nằm trong chính các công ty chứng
khoán thông qua hoạt động tách lập quỹ của các
công ty này. Việc trích lập Quỹ Bảo vệ NĐT tại
công ty chứng khoán có một số hạn chế, đó là công
ty chứng khoán vừa là chủ thể lập và quản lý quỹ,
lại vừa ban hành quy chế sử dụng quỹ và chi trả
tiền bồi thường thiệt hại cho NĐT.
Có thế thấy rằng, việc xây dựng cơ chế bảo vệ
quyền và lợi ích của NĐT trên TTCK là vô cùng
quan trọng và cần thiết, để tạo lập một TTCK lành
mạnh và bền vững. Để xây dựng được cơ chế này
cần có sự vào cuộc của tất cả các thành viên trong
thị trường, nhất là của các cơ quản lý nhà nước
thông qua hoạt động xây dựng và ban hành chính
sách pháp luật chặt chẽ và hiệu quả.
Tài liệu tham khảo:
1. IOSCO 2003, Objectives and PrinciplesofSecurities Regulation;
2. Bích Ngà – UBCKNN; “Bảo vệ NĐT trên TTCK - Kinh nghiệm quốc tế về
Quỹ Bảo vệ NĐT và một số gợi ý về giải pháp chính sách cho Việt Nam” ;
3. Các website: mof.gov.vn, ssc.gov.vn; cafef.vn.
