TÀI CHÍNH -
Tháng 6/2017
73
thiên tai (SNAP) giai đoạn 2010 đến năm 2019; Kế
hoạch tổng thể về quản lý tài nguyên nước với khoản
chi trong ngân sách lên tới 22.626,04 triệu Bath cho
giai đoạn 2012- 2013 và khoản chi 350 tỷ Bath (tương
đương với 11,7 tỷ USD) cho chương trình quản lý lũ…
Như vậy, có thể thấy xu hướng của một số quốc gia
trên thế giới trong việc điều hành chính sách tài chính
ứng phó với biến đổi thiên tai là điều chỉnh chính sách
thuế, tăng chi cho đầu tư khoa học công nghệ, đặc biệt
là chi cho hệ thống/trung tâm phát triển hệ thống cảnh
báo sớm, đề ra các gói kích thích kinh tế, xây dựng các
chương trình/chiến lược về phòng ngừa tiến tới giảm
thiểu rủi ro thiên tai cũng như tái thiết đất nước sau
khi thiên tai đi qua…tùy thuộc vào tình hình cụ thể
của mỗi quốc gia.
Chính sách tài chính
đối phó với thiên tai tại Việt Nam
Những năm vừa qua, Việt Nam phải chịu nhiều
thiên tai như: trận lũ lịch sử năm 2008 ở Hà nội, lũ lịch
sử 100 nămmới có ở Hà Tĩnh năm (2010), lũ lụt ởMiền
Trung năm 2011, miền Trung năm 2013, mưa lũ tàn
phá Quảng Ninh năm 2015… Theo tổng kết của Ban
chỉ đạo trung ương về phòng chống thiên tai, trong
giai đoạn 2011 – 2015, thiên tai đã khiến 1.128 người
chết và mất tích (trung bình mỗi năm 226 người), thiệt
hại về kinh tế trung bình là 13.647 tỷ đồng (660 triệu
USD)/năm.
Thời gian qua, Quốc hội và Chính phủ rất chú
trọng xây dựng, triển khai hệ thống các chiến lược,
quy hoạch và chính sách phòng, chống và giảm nhẹ
thiên tai. Quốc hội Việt Namđã thông qua Luật Phòng,
chống thiên tai. Đây là khuôn khổ pháp lý cao nhất đối
với hoạt động phòng, chống thiên tai, trong đó, chú
trọng vào các nguồn lực bảo đảm việc thực hiện.
Chính phủ đã ban hành Quyết định 172/2007/
QĐ-TTgngàyvề phêduyệt Chiến lược quốc giaphòng,
chống và giảm nhẹ thiên tai đến năm 2020, Quyết định
số 1041/2014/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê
duyệt Đề án quy hoạch tổng thể lĩnh vực ứng phó sự
cố, thiên tai và tìm kiếm cứu nạn đến năm 2020.
Trong tổng thể các giải pháp về phòng chống, giảm
nhẹ rủi ro thiên tai thì các giải pháp tài chính đóng
vai trò quan trọng. Theo Bộ Tài chính, hiện tại, Việt
Nam đang dùng một số nguồn kinh phí để cung cấp
tài chính cho công tác ứng phó và phục hồi sau thiên
tai, bao gồmnguồn dự phòng ngân sách ở Trung ương
và các địa phương, các khoản phân bổ ngân sách cụ
thể, nguồn dự trữ Nhà nước bằng vật chất, quỹ dự
trữ tài chính, quỹ phòng chống thiên tai, các công cụ
chuyển giao rủi ro như bảo hiểm và viện trợ của các
nhà tài trợ.
Những việc làm trên thể hiện quyết tâm của Việt
Nam trong việc đối phó với thiên tai. Tuy nhiên,
Việt Nam là một nước đang phát triển với nguồn
kinh phí hạn hẹp, trình độ khoa học kỹ thuật còn
hạn chế, cộng với ý thức của người dân và các tổ
chức về đối phó với thiên tai còn chưa cao, do vậy,
theo các nhà phân tích và dựa trên kinh nghiệm của
nước ngoài thì chính sách tài chính cần được Chính
phủ sử dụng hết sức linh hoạt, đúng thời điểm để
có thể phát huy hiệu quả cao nhất.
Trong đó, chi ngân sách cho các hoạt động nghiên
cứu, cảnh báo sớm thiên tai đồng thời đầu tư máy
móc, thiết bị hiện đại phù hợp với yêu cầu mới hay
nói chung là chi cho hoạt động nghiên cứu, khoa học
và công nghệ cần được tăng cường.
Phương án giảm thuế cho các doanh nghiệp hoạt
động trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và tăng thuế
đối với các doanh nghiệp gây tổn hại môi trường cần
được xem xét. Ngoài ra, Nhà nước cần có chế tài xử lý
một cách nghiêm khắc đối với các doanh nghiệp, đơn
vị hoạt động sản xuất kinh doanh gây tổn hại đến môi
trường như xả thải quá định mức cho phép ra môi
trường nước…
Nhà nước cần thành lập Quỹ Giảm nhẹ rủi
ro thiên tai (hoặc với tên gọi khác). Quỹ này có
thể giúp dự báo trước các hiện tượng thiên tai
và tái thiết quốc gia sau thiên tai; Tổ chức các
chương trình đào tạo để nâng cao nhận thức của
người dân về các hiện tượng thiên tai, đồng thời
huấn luyện cho người dân có kỹ năng đối phó
khi thiên tai xảy ra...
Tài liệu tham khảo:
1. IMF, “Acting now, Acting together”, tháng 4/2016;
2. ESCAP, “Overview of Natural Disasters and their Impacts in Asia and the Pacific,
1970 – 2014”, tháng 3/2015;
3. ESCAP, “ Disasters Without Borders Regional Resilience forSustainable
Development”, tháng 12/2015;
4. World bank, “International Bank for Reconstruction and Development Project
Appraisai Document on a Proposed Loan in the Amount of US$ 150 million to
the Repuclic of Ecuador for a Risk Mitigation and Emergency Recovery Project”,
tháng 2/2016;
5. Asian Disaster Preparedness Center (ADPC), “Assessment of the Disaster
Management Planing, Policies and Responses in Thailand”, tháng 3/2013.
Theo tổng kết của Ban chỉ đạo trung ương về
phòng chống thiên tai, trong giai đoạn 2011
– 2015, thiên tai đã khiến 1.128 người chết
và mất tích (trung bình mỗi năm 226 người),
thiệt hại về kinh tế trung bình là 13.647 tỷ
đồng (660 triệu USD)/năm.
