TÀI CHÍNH -
Tháng 6/2017
83
phi kiểm toán không tác động đến tính độc lập kiểm
toán hoặc không đủ bằng chứng cho sự tác động
này. Bên cạnh đó, một số nghiên cứu khác thì cung
cấp bằng chứng rằng dịch vụ phi kiểm toán làm
tăng khả năng lan tỏa kiến thức và tăng chất lượng
kiểm toán. Như vậy, đối với sự tác động của dịch vụ
phi kiểm toán đến tính độc lập kiểm toán, kết quả
các nghiên cứu là hỗn hợp.
Lý giải kết quả hỗn hợp có thể là do các nghiên
cứu được thực hiện tại các đất nước mà khác nhau
về văn hóa, kinh tế, chính trị và xã hội. Đồng thời,
các nghiên cứu trên ít khi dùng phương pháp
nghiên cứu định tính theo bối cảnh để khám phá tại
thị trường đang nghiên cứu. Do đó, nếu nghiên cứu
được thực hiện tại Việt Nam – một thị trường kinh
tế mới nổi có nhiều đặc điểm kinh tế, xã hội, văn hóa
khác biệt với các nước trên thế giới - thì cần phải xác
định từng loại hình dịch vụ phi kiểm toán tác động
tính độc lập kiểm toán trong bối cảnh kinh tế, văn
hóa, xã hội của Việt Nam.
Kết quả nghiên cứu và hàm ý
Thông qua kết quả khảo lược và phân tích từ các
các nghiên cứu trước, xác định lại tính thích hợp với
bối cảnh Việt Nam từ phỏng vấn chuyên gia, kết quả
như sau:
Dịch vụ phi kiểm toán tại Việt Nam đang được
các công ty kiểm toán cung cấp gồm có: Dịch vụ
ghi sổ kế toán, dịch vụ tư vấn thuế, dịch vụ tư vấn
quản lý, dịch vụ tư vấn tài chính, dịch vụ thiết kế
hệ thống thông tin kế toán, dịch vụ thiết kế kiểm
soát nội bộ, dịch vụ đánh giá kiểm soát nội bộ, dịch
vụ cung cấp phần mềm kế toán và thuế, dịch vụ kế
toán quản trị, định giá DN, tư vấn niêm yết/cổ phần
hóa DN, dịch vụ đào tạo.
Trong các dịch vụ phi kiểm toán nêu trên, thì
dịch vụ ghi sổ kế toán và dịch vụ tư vấn thuế nếu
cung cấp cùng với dịch vụ kiểm toán cho cùng
một khách hàng thì sẽ làm giảm tính độc lập kiểm
toán. Đồng thời, quy tắc đạo đức nghề nghiệp
kiểm toán tại Việt Nam cũng không cho phép
công ty kiểm toán cung cấp đồng thời 2 dịch vụ
này cùng lúc cung cấp dịch vụ kiểm toán cho 1
khách hàng.
Người được phỏng vấn cho rằng, các dịch vụ phi
kiểm toán còn lại thì không ảnh hưởng tính độc lập
kiểm toán do bộ phận cung cấp dịch vụ phi kiểm
toán khì khác với nhóm thực hiện kiểm toán.
Về phía đơn vị được kiểm toán, họ cho rằng tính
độc lập kiểm toán vẫn đảm bảo nếu dịch vụ kiểm
toán và dịch vụ phi kiểm toán được thực hiện bởi
những nhóm người khác nhau. Hơn nữa, dịch vụ
phi kiểm toán sẽ lan tỏa kiến thức sang dịch vụ kiểm
toán, làm tăng hiệu quả kiểm toán.
Từ kết quả nghiên cứu trên cho thấy dịch vụ phi
kiểm toán với dịch vụ ghi sổ kế toán và tư vấn thuế
sẽ làm suy giảm đáng kể tính độc lập kiểm toán.
Những dịch vụ phi kiểm toán khác không những
không làm tính độc lập kiểm toán mà còn làm tăng
hiệu quả kiểm toán do có được sự lan tỏa kiến thức.
Kết luận
Kiểm toán ra đời từ nhu cầu của xã hội nhằm
gia tăng tính tin cậy và minh bạch của thông tin
tài chính. Tính độc lập là một yếu tố luôn được
xã hội kỳ vọng ngày càng cao để đảm bảo chất
lượng kiểm toán. Tính độc lập kiểm toán bị tác
động bởi nhiều yếu tố, trong đó có yếu tố dịch vụ
phi kiểm toán. Đã có rất nhiều nghiên cứu trên thế
giới về mối quan hệ giữa dịch vụ phi kiểm toán và
tính độc lập kiểm toán. Tuy nhiên, kết quả của các
nghiên cứu khác nhau, đôi khi trái ngược nhau.
Dựa vào phương pháp nghiên cứu phù hợp, bài
viết đã xác định được loại hình dịch vụ ghi sổ kế
toán và dịch vụ tư vấn thuế làm suy giảm đáng
kể tính độc lập kiểm toán. Các dịch vụ phi kiểm
toán khác như: Dịch vụ tư vấn quản lý; dịch vụ tư
vấn tài chính; dịch vụ thiết kế hệ thống thông tin
kế toán; dịch vụ thiết kế kiểm soát nội bộ; dịch vụ
đánh giá kiểm soát nội bộ; dịch vụ cung cấp phần
mềm kế toán và thuế; dịch vụ kế toán quản trị;
định giá doanh nghiệp; tư vấn niêm yết/cổ phần
hóa doanh nghiệp, dịch vụ đào tạo thì không làm
suy giảm tính độc lập kiểm toán.
Tài liệu tham khảo:
1. Malcolm Smith, Research method in Accounting, 2003;
2. Eisenhardt, Kathleen M., Agency Theory: An Assessment And Review,The
Academy of Management Review;Jan 1989; 14,1;57;
3. Shockley, R. A. (1981). Perceptions of auditors’ independence: An empirical
analysis. The Accounting Review, 56, 785-800;
4. Palmrose, Z. (1986). The effect of nonaudit services on the pricing of audit
services: Further evidence.Journal of Accounting Research, 24, 405-411.
Dịch vụ phi kiểm toán tại Việt Nam đang được
các công ty kiểmtoán cung cấpgồm: Dịch vụghi
sổ kế toán, dịch vụ tư vấn thuế, dịch vụ tư vấn
quản lý, dịch vụ tư vấn tài chính, dịch vụ thiết
kế hệ thống thông tin kế toán, dịch vụ thiết kế
kiểm soát nội bộ, dịch vụ đánh giá kiểm soát
nội bộ, dịch vụ cung cấp phần mềm kế toán và
thuế, dịch vụ kế toán quản trị, định giá DN, tư
vấn niêm yết/cổ phần hóa DN, dịch vụ đào tạo.
