140
DIỄN ĐÀN KHOA HỌC
biến phí tỷ lệ và biến phí cấp bậc: Biến phí tỷ lệ là
những khoản biến phí biến đổi tỷ lệ thuận trực tiếp
với kết quả sản xuất hoặc quy mô hoạt động; Biến
phí cấp bậc là khoản biến phí chỉ thay đổi khi quy
mô và mức độ hoạt động thay đổi nhiều và rõ ràng.
Biến phí cấp bậc không biến đổi liên tục với mức
độ hoạt động hay quy mô mà chỉ biến đổi khi hoạt
động đạt đến một mức độ nào đó.
Định phí
(Chi phí cố định): Định phí là chi phí mà
tổng số của nó không thay đổi phụ thuộc vào mức
độ hoạt động hay quy mô. Định phí có đặc điểm
là khi mức độ hoạt động thay đổi, tổng định phí
không thay đổi nhưng định phí đơn vị sản phẩm
thay đổi. Định phí bao gồm định phí bộ phận và
định phí chung.
Định phí bộ phận: Gắn liền với sự tồn tại và phát
sinh của các bộ phận trong một tổ chức hoạt động.
Khi bộ phận trong một tổ chức không tồn tại, thì
định phí bộ phận đó không tồn tại. Định phí bộ
phận có tính chất ngắn hạn và có thể giảm đến 0
trong thời gian ngắn.
Định phí chung hay còn gọi là định phí bắt buộc:
Là những khoản định phí không thay đổi một cách
nhanh chóng. Định phí bắt buộc có đặc điểm là sử
dụng lâu dài và không thể giảm đều trong thời gian
ngắn.
Chi phí hỗn hợp:
Là những chi phí có cả yếu tố cố
định và yếu tố biến đổi. Thông thường ở mức độ
hoạt động cơ bản thì chi phí hỗn hợp thể hiện định
phí, khi vượt khỏi mức độ hoạt động cơ bản thì chi
phí hỗn hợp bao gồm cả biến phí và định phí. Trong
thực tế, chi phí hỗn hợp bao gồm: chi phí sản xuất
chung, chi phí bán hàng, chi phí quản lý… Các nhà
quản trị muốn kiểm soát chi phí cần phải hiểu rõ và
xác định rõ chi phí cố định, chi phí biến đổi trong chi
phí hỗn hợp, bằng việc sử dụng các phương pháp
như: Cực đại - cực tiểu, hồi quy bội, đồ thị phân tán,
phương pháp bình phương nhỏ nhất.
Phân loại chi phí theo chức năng hoạt động
Việc phân chi phí theo chức năng hoạt động giúp
cho DN có thể xác định rõ vai trò, chức năng của
từng khoản mục chi phí trong quá trình hoạt động
sản xuất kinh doanh tại đơn vị. Đây là căn cứ để
tính giá thành sản xuất và giá thành toàn bộ của sản
phẩm, dịch vụ và tập hợp chi phí theo từng hoạt
động chức năng, đồng thời, cung cấp thông tin có hệ
thống để lập các báo cáo tài chính. Theo cách phân
loại này, chi phí được chia thành hai dạng cơ bản là
chi phí sản xuất và chi phí ngoài sản xuất:
- Chi phí sản xuất là toàn bộ chi phí có liên quan
đến quá trình sản xuất ra sản phẩm dịch vụ. Chi phí
sản xuất bao gồm ba khoản mục là: Chi phí nguyên
vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi
phí sản xuất chung.
Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp là các khoản chi
phí về nguyên vật liệu chính, phụ, nhiên liệu… là
các khoản chi phí cấu thành nên thực thể sản phẩm,
dịch vụ và có thể xác định trực tiếp cho từng sản
phẩm, dịch vụ; Chi phí nhân công trực tiếp là các
khoản thù lao trả cho người lao động trực tiếp sản
xuất và các khoản thù lao này có thể xác định trực
tiếp cho từng sản phẩm dịch vụ. Chi phí sản xuất
chung là các khoản chi phí phục vụ cho các phân
xưởng, tổ, đội trong quá trình sản xuất tạo ra sản
phẩm, dịch vụ.
- Chi phí ngoài sản xuất là các khoản chi phí phát
sinh ngoài việc sản xuất ra sản phẩm, dịch vụ. Chi
phí ngoài sản xuất bao gồm có chi phí quản lý và chi
phí bán hàng.
Chi phí bán hàng là toàn bộ chi phí phát sinh
trong quá trình cung cấp dịch vụ và tiêu thụ sản
Chi phí
Chi phí
Đ nh phí chung
Đ nh phí b ph n
M c đ ho t đ ng
M c đ ho t đ ng
0
0
HÌNH 2: ĐỒ THỊ MINH HỌA ĐỊNH PHÍ
Nguồn: Tác giả tổng hợp.
