134
DIỄN ĐÀN KHOA HỌC
Những khía cạnh rủi ro đối với các đơn vị
phát điện
Với đặc điểm của các nhà máy điện là: (i) Vốn
đầu tư ban đầu rất lớn, đặc biệt là các nhà máy
thủy điện; (ii) phần chi phí cố định trong cấu trúc
chi phí đối với nhà máy điện rất lớn. Doanh thu
từ bán điện của một công ty phát điện được xác
định theo công thức sau:
Doanh Thu = Pc x Q
Trong đó:
Pc là giá bán điện của Công ty phát điện. Q là
sản lượng điện bán được của công ty phát điện
(phụ thuộc vào thời gian phát điện lên lưới). Pc và
Q quan hệ chặt chẽ với nhau, ta có thể can thiệp
vào P và Q để làm gia tăng doanh thu.
Trong cơ chế thị trường, các công ty phát điện
phải có một giá bán hợp lý để có thể đạt được lợi
nhuận cao nhất, mà theo quan điểm của kinh tế
học là mức giá tương ứng với mức sản lượng cung
ứng thỏa mãn điều kiện doanh thu biên bằng chi
phí biên: MR = MC
Có thể thấy doanh thu phụ thuộc vào giá bán
và sản lượng bán. Tuy nhiên, trong trường hợp
chi phí cố định việc chiếm tỷ trọng lớn, nhà máy
điện càng huy động nhiều càng hiệu quả ngay cả
khi giá điện thấp. Điện năng là sản phẩm mang
tính chất đặc thù, không thể tích trữ được như các
hàng hóa thông thường khác. Việc mua bán sản
phẩm điện luôn luôn thể hiện sự cân bằng giữa
nguồn cung (từ các nhà máy điện) và nhu cầu của
các hộ tiêu thụ điện (phục vụ nhu cầu sản xuất,
sinh hoạt…). Đặc biệt, trong cơ chế thị trường
điện một người mua, vấn đề giá bán điện của các
nhà máy điện có những điểm rất khác biệt. Việc
huy động các nhà máy điện đáp ứng nhu cầu phụ
tải sau khi thỏa mãn các ràng buộc kỹ thuật sẽ
được thực hiện theo nguyên tắc tối thiểu hóa chi
phí mua điện (tối thiểu hóa chi phí cho người mua
duy nhất), do vậy việc huy động các tổ máy được
sắp xếp theo thứ tự giá chào từ thấp đến cao để
đáp ứng nhu cầu phụ tải. Để được sắp xếp trong
lịch huy động (bán được điện) thì các nhà máy
điện phải có một giá bán hợp lý phù hợp với đặc
trưng của phụ tải tiêu thụ điện. Việc giá chào bán
cần hết sức linh hoạt, không phải lúc nào cũng đặt
bài toàn giá bán phải lớn hơn chi phí bình quân.
Rủi ro thu nhập của một công ty phát điện gồm
có:
Yếu tố mùa trong năm:
Đối với những hệ thống
điện có cấu trúc với nhiều nhà máy thủy điện mà
khả năng cung ứng phụ thuộc nhiều vào thời tiết,
đặc điểm khí hậu cũng như tình hình phát triển
của nền kinh tế, việc huy động các nhà máy thủy
điện nhằm đáp ứng nhu cầu chịu sự tác động
mạnh mẽ của yếu tố mùa cũng như tập quán sinh
hoạt theo ngày đêm. Qua đó, gián tiếp ảnh đến
việc huy động các nhà máy nhiệt điện. Hơn nữa,
mức độ ảnh hưởng của yếu tố thời tiết đến thu
nhập, lợi nhuận của các nhà máy thủy điện ngày
càng lớn nếu biết rằng, chi phí cố định chiếm tỷ
trọng rất lớn trong cơ cấu chi phí của loại hình
QUẢNLÝRỦIRO
KHI THAMGIA THỊ TRƯỜNG PHÁT ĐIỆN CẠNHTRANH
TS. PHẠM THỊ THU HÀ, ThS. ĐỖ QUANG VIỆT -
Đại học Bách khoa Hà Nội
Thị trường điện là một lĩnh vực khá mới ở Việt Nam, trong thời gian đầu tham gia, ngoài
chính sách, quy trình chưa hoàn thiện, các công ty phát điện còn phải đối mặt với rất
những rủi ro khác. Từ hệ thống hóa lý luận chung về rủi ro và rủi ro trên thị trường phát
điện cạnh tranh Việt NAm – VCGM, bài viết đề xuất giải pháp đồng bộ quản lý rủi ro cho
công ty phát điện.
