138
DIỄN ĐÀN KHOA HỌC
lập. Trường ngoài công lập được thành lập với tính
chất “vì lợi nhuận” mà người đầu tư lại không được
toàn quyền quyết định, thì đầu tư vào giáo dục sẽ
không công bằng so với đầu tư vào các lãnh vực
khác. Quan trọng hơn, khi cơ cấu không rõ ràng,
quyền lực phần lớn sẽ nằm trong tay những người
điều hành. Nhà đầu tư, do e sợ rủi ro, sẽ trực tiếp
nắm quyền điều hành, như vậy, trong nhiều trường
hợp sẽ tạo ra lỗ hổng về năng lực lãnh đạo.
Về công tác kiểm soát chất lượng:
Hiện nay, việc
kiểm soát chất lượng được xem là trách nhiệm của
Nhà nước, cho nên nếu quy định quá cứng nhắc sẽ
kích thích cách làm gian dối, đối phó, thay vì nỗ
lực để các cơ sở giáo dục ngoài công lập làm tốt
thực sự…
Để phát triển bền vững mô hình giáo dục
“phi lợi nhuận”
Các chuyên gia nhận định, việc phát triển mô
hình trường “Đại học phi lợi nhuận” không phải
là khó. Tuy là loại hình mới, tự chịu trách nhiệm
về tài chính nhưng các trường đại học ngoài công
lập có tố chất mới năng động, sáng tạo, hiệu quả.
Trong tương lai, khi hệ thống giáo dục đào tạo
phát triển đúng quy luật, cạnh tranh bình đẳng,
các trường ngoài công lập sẽ phát triển mạnh và
có những trường là mô hình đối chứng về tổ chức
quản lý, về hiệu quả đào tạo. Điều quan trọng là
Nhà nước cần sớm ban hành một quy chế về tổ chức
và hoạt động của trường đại học tư thục hoạt động
không vì lợi nhuận để tạo căn cứ pháp lý cho sự ra
đời của loại hình trường này. Vấn đề “Đại học tư
thục phi lợi nhuận” đã nhiều lần được đặt ra đến
ngày 25/10/2013, Chính phủ ban hành Nghị định
141/2013/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi
hành một số điều của Luật GDDH, khi đó một số
định chế cụ thể về trường phi lợi nhuận. Tuy nhiên,
quy định vẫn chưa thể làm rõ nội hàm “trường đại
học tư thục phi lợi nhuận”. Đến ngày 10/12/2014,
Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 70/2014/
QĐ-TTg, ban hành Điều lệ trường đại học, thì vấn
đề “Đại học tư thục phi lợi nhuận” vấn đề này đã
được sáng tỏ hơn. Điều lệ trường đại học chính thức
có hiệu lực kể từ ngày 30/1/2015, dành riêng mục
4 với 7 điều quy định một cách cụ thể về cơ cấu tổ
chức, cách thức hoạt động cũng như hồ sơ, thủ tục
thành lập và công nhận trường đại học tư thục hoạt
động không vì lợi nhuận. Theo đó, đại học tư thục
hoạt động không vì lợi nhuận không tổ chức đại hội
đồng cổ đông. Các trường đại học tư thục hoạt động
không vì lợi nhuận và các trường đại học có vốn đầu
tư nước ngoài hoạt động không vì lợi nhuận được
hưởng các chính sách hỗ trợ hoạt động đào tạo, phát
triển đội ngũ giảng viên; được ưu đãi thuế, miễn
thuế và giảm thuế theo quy định của pháp luật thuế;
được ưu tiên tiếp nhận các dự án đầu tư, đặt hàng
để thực hiện nhiệm vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học
và chuyển giao công nghệ đối với những lĩnh vực
mà trường có thế mạnh.
Hội đồng quản trị của trường đại học tư thục hoạt
động không vì lợi nhuận là tổ chức quản trị, đại diện
quyền sở hữu chung của cộng đồng nhà trường, là
cơ quan quyền lực cao nhất của nhà trường. Các
thành viên góp vốn đầu tư xây dựng trường được
chia lợi tức hàng năm theo tỷ lệ vốn góp trong vốn
điều lệ, với mức quy định (nếu có) tại quy chế tổ
chức và hoạt động của trường nhưng không vượt
quá lãi suất trái phiếu chính phủ trong cùng thời
kỳ. Đối với trường đại học tư thục chuyển sang hoạt
động không vì lợi nhuận phải được sự đồng ý của
đại diện tối thiểu 75% tổng số vốn góp của các thành
viên góp vốn, trừ khi quy chế tổ chức và hoạt động
của trường có quy định tỷ lệ này cao hơn.
Để những cơ chế, chính sách mới này được triển
khai một cách hiệu quả và tạo điều kiện để GDĐH
ngoài công lập phát triển tương xứng với tiềm năng
vốn có của nó, Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng
ngoài công lập Việt Nam đã đề xuất và kiến nghị 3
yêu cầu quan trọng:
Thứ nhất,
Nhà nước triển khai thực hiện Nghị
định số 69/2008/NĐ-CP về chính sách khuyến khích
xã hội hóa đối với các hoạt động trong lĩnh vực giáo
dục, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao, môi trường
và Nghị định số 59/2014/NĐ-CP của Chính phủ sửa
đổi, bổ sung một số điều của Nghị định trên cần làm
rõ vấn đề đất đai, tín dụng và thuế, phải khẳng định
trách nhiệm thuộc về ai?
Thứ hai,
thực hiện Luật GDĐH không có điều
kiện, giao tuyển sinh cho các trường, đương nhiên
Bộ Giáo dục và Đào tạo giám sát.
Thứ ba,
cho các tổ chức ngoài nhà nước thành lập
các Trung tâm kiểm định chất lượng giáo dục độc
lập. Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng ngoài
công lập Việt Nam đã hoàn tất công tác chuẩn bị để
thành lập trung tâm kiểm định này.
Kể từ khi ý tưởng chấp nhận giáo dục đại học
ngoài công lập bắt đầu hình thành đến nay, số
lượng các trường đại học, cao đẳng ngoài công
lập đã phát triển nhanh chóng với nhiều loại
hình, mở rộng đến khắp cả nước với số lượng
lên đến 86 trường đại học, cao đẳng.
