34
KINH TẾ - TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
sản đặc trưng của Việt Nam (gạo, cao su, càphê...)
cũng sẽ có nhiều cơ hội được xuất khẩu ra các nước
trong khu vực. Theo số liệu tổng kết của Bộ Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn, xuất khẩu nông sản
cả nước năm 2014 đạt 30,86 tỷ USD. Trong đó có 10
mặt hàng nông lâm sản đạt kim ngạch xuất khẩu
lớn từ trên 1 tỷ USD cho tới 6 tỷ USD. Riêng giá trị
tôm xuất khẩu trong năm 2014 đạt tới 4 tỷ USD và
trở thành mặt hàng có giá trị chiếm 50% tổng giá trị
kim ngạch xuất khẩu thủy sản của năm 2014...
Cơ hội nhiều nhưng thách thức đặt ra cho Việt
Nam cũng không ít, mấu chốt là hiện nay phần lớn
các DN xuất khẩu nông sản Việt Nam đều hướng tới
sản phẩm thô; bản thân các DN lại không chủ động
được thị trường. Các dòng thuế quan được gỡ bỏ
vừa là lực đẩy khiến nhiều sản phẩm của Việt Nam
vươn xa, nhưng cũng là lực hút đối với hàng hóa
nước ngoài. Theo cam kết đến năm 2018 sẽ có tới
90% dòng sản phẩm nhập khẩu thuế suất bằng 0%,
các sản phẩm công nghiệp hóa mới của Việt Nam
sẽ khó có thể cạnh tranh nổi. Thậm chí cả những
mặt hàng Việt Nam có thế mạnh như nông sản và
hàng tiêu dùng cũng có nguy cơ mất chỗ đứng, khi
phải cạnh tranh với các mặt hàng của Thái Lan,
Campuchia. Theo các chuyên gia kinh tế, các DN
Việt Nam đang thiếu sự chuẩn bị cần thiết cho hội
nhập vào khu vực ASEAN. Sự chú ý đang tập trung
nhiều hơn tới Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình
Dương (TPP) và Hiệp định thương mại tự do (FTA)
với EU bởi lợi ích từ việc gia tăng giá trị xuất khẩu.
Tuy nhiên, hai hiệp định được cho là FTA thế hệ mới
này vẫn chưa được ký kết và nếu muốn các FTA đi
vào hiệu lực, Việt Nam sẽ phải chờ từ 3-5 năm nữa.
Trong khi đó, AEC sẽ hình thành vào cuối năm 2015
với nhiều cơ hội và thách thức đan xen, nếu các DN
không chủ động thì sẽ đối diện với rất nhiều khó
khăn, thậm chí là thua ngay trên “sân nhà”.
Để ứng phó với tình hình này, giới chuyên gia
cho rằng, DN cần xây dựng các yêu cầu kỹ thuật tối
thiểu như kê khai nguồn gốc, kiểm soát chất lượng,
giấy chứng nhận… để tự phòng vệ cho chính mình.
Quan trọng hơn, cần có sự chuẩn bị chu đáo nhằm
cạnh tranh với hàng hóa nhập khẩu có mức giá ngày
càng giảm. Bởi vì, việc gỡ bỏ hàng rào thuế quan,
tính chất tự do hóa kinh doanh thị trường sẽ đậm
nét hơn, hàng rào kỹ thuật càng trở nên đa dạng,
phức tạp hơn, cao hơn đối với các DN và hàng xuất
khẩu Việt Nam.
Đối với thị trường trong nước, DN cần giữ thị
phần thật tốt bằng giải pháp nâng cao chất lượng
mẫu mã, chất lượng tiện ích, dịch vụ sau bán hàng…
cũng như tìm thị trường ngách để đầu tư phát triển.
Khảo sát cho thấy, các DN Thái Lan đã và đang tận
dụng rất tốt cơ hội từ lưu thông hàng hóa, do việc
cắt giảm thuế quan theo Hiệp định ATIGA. Họ đã
chủ động trong việc tìm hiểu các thị trường khu
vực, chuẩn bị đón đầu cơ hội bằng những lợi thế về
sản phẩm hàng hóa, cơ sở hạ tầng và cả nguồn nhân
lực. Đây có thể là điều mà các DN Việt Nam cần học
hỏi, thị trường toàn cầu rộng lớn nhưng thị trường
khu vực cũng rất đáng được quan tâm.
Tóm lại, khi thực hiện lộ trình cắt giảm sâu thuế
quan (mở cửa gần như hoàn toàn cho hàng nhập khẩu
từ ASEAN), sẽ mang lại cho Việt Nam nhiều cơ hội
nhưng cũng không ít thách thức. Do vậy, DN Việt
Nam cần có sự chuẩn bị chu đáo về mặt thông tin
và xây dựng chiến lược kinh doanh, tận dụng tối ưu
những thuận lợi, để nâng cao sức cạnh tranh với các
DN đến từ các quốc gia thuộc khối ASEAN.
1,3 -13,2
23,0
-3,9 -2,4 0,3
22,8
3,8
0,5 -0,3
15,3
ASEAN
Brunei
Campuchia
Indonesia
Lào
Malaysia
Myanmar
Philippinnes
Singapore
Thái Lan
Vi t Nam
HÌNH 1: TỐC ĐỘ TĂNG TRƯỞNG XUẤT KHẨU
CỦA CÁC NƯỚC ASEAN (%)
Nguồn: Tác giả tổng hợp
9T/2009
Xu t kh u
Nh p kh u
Cán cân thương m i
9T/2010
9T/2011
9T/2012
9T/2013
9T/2014
6,48
9,61
7,54
11,74
9,84
14,70
12,35
15,45
13,60
15,82
13,64
16,99
-3,12
-4,20
-5,86
-3,10
-2,22
-3,35
HÌNH 2: CÁN CÂN THƯƠNG MẠI GIỮA VIỆT NAM VÀ ASEAN
CÁC NĂM 2009-2014 (%)
Nguồn: Tác giả tổng hợp
Với trên 600 triệu người tiêu dùng, tổng GDP
trên 1.300 tỷ USD, ASEAN được xem là khu vực
phát triển năng động nhất thế giới và là một
trong 4 đối tác thương mại hàng đầu của Việt
Nam.
