TÀI CHÍNH -
Tháng 7/2017
57
lãnh đạo DN nhỏ và vừa Việt Nam. Tuy nhiên, Luận
án chưa có phần tổng quan rõ ràng và chặt chẽ về
các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
nghiên cứu để chỉ ra khoảng trống trong nghiên cứu
một cách thuyết phục hơn. Ngoài ra, nghiên cứu
cũng đã mặc nhiên vận dụng mô hình các nước phát
triển mà không cần tính đến sự kiểm nghiệm trong
điều kiện đặc thù của Việt Nam, đặc biệt là văn hóa
lãnh đạo của người Á Đông.
Luận án tiến sỹ của Trương Minh Đức đã đề cập
đến một số vấn đề cơ bản về năng lực lãnh đạo. Các
năng lực của các lãnh đạo được đề cập dựa trên bốn
nhóm năng lực sau:
- Nhóm năng lực tư duy, bao gồm khả năng nhận
thức, tính sáng tạo.
- Nhóm năng lực lãnh đạo, bao gồm lãnh đạo
nhóm, năng lực trao quyền và phân công cấp dưới,
năng lực đàm phán, quản lý xung đột, giải quyết
vấn đề và đưa ra quyết định;
- Nhóm năng lực về quan hệ, bao gồm thông tin
truyền thông, xây dựng niềm tin và các mối quan hệ;
- Nhóm năng lực cá nhân, bao gồm tính linh hoạt,
tự tin, tự lãnh đạo bản thân, khả năng thích ứng
với sự thay đổi của môi trường và các tình huống,
đạo đức kinh doanh và năng lực chính trị, khả năng
phòng tránh rủi ro.
Tuy nhiên, trong luận án chưa tách bạch được
năng lực lãnh đạo và năng lực quản lý, nên khía cạnh
năng lực của đội ngũ giám đốc điều hành DN nhỏ và
vừa Việt Nam được đề cập còn chung chung...
Đề tài cấp Bộ của Trần Thị Vân Hoa đã có đóng
góp trong việc nhận diện khung năng lực, xác định
khoảng cách “có” và “cần” về năng lực lãnh đạo của
giám đốc điều hành Việt Nam. Đây là nghiên cứu
đã có sự kết hợp dựa trên cơ sở lý thuyết của mô
hình năng lực nghề nghiệp - ASK và mô hình tập
hợp các “năng lực con” để xây dựng khung năng
lực lãnh đạo của giám đốc DN. Đề tài đã phác thảo
những tố chất, kiến thức và kỹ năng lãnh đạo cần có
của giám đốc điều hành Việt nam cho từng nhóm
năng lực dựa trên vai trò lãnh đạo của giám đốc DN
như: Năng lực định hướng mục tiêu, xây dựng viễn
cảnh phát triển cho DN; Năng lực động viên khuyến
khích và truyền cảm hứng cho nhân viên; Năng lực
tập hợp các nguồn lực làm việc vì mục tiêu chung
của DN; Năng lực khởi xướng sự thay đổi. Theo
tác giả đóng góp lớn nhất của đề tài là đã cung cấp
cho những nhà nghiên cứu về lãnh đạo một phương
pháp, cách tiếp cận đánh giá năng lực lãnh đạo của
giám đốc DN một cách đầy đủ, rõ ràng. Tuy nhiên,
do lựa chọn các tiêu chí đánh giá năng lực lãnh đạo
bao hàm cả kiến thức, kỹ năng và tố chất lãnh đạo
nên đề tài không tránh khỏi dàn trải.
Nghiên cứu của Lê Quân và cộng sự đã tổng hợp
kết quả khảo sát của 230 giám đốc điều hành DN
nhỏ Việt Nam. Kết quả cho thấy, giám đốc DN nhỏ
Việt Nam yếu về các kiến thức quản trị kinh doanh,
quản trị nhân sự và quản trị tài chính cũng như hạn
chế về kỹ năng lãnh đạo, kỹ năng quản trị trị nhân
sự, kỹ năng quản lý thời gian…
Điểm nổi trội của giám đốc điều hành DN nhỏ là
phẩm chất thích nghi, kiên nhẫn, sáng tạo và quyết
đoán. Tóm lại, nghiên cứu này đã ứng dụng mô
hình ASK nêu rõ được các đặc tiểm về kiến thức,
kỹ năng, phẩm chất cần có của đội ngũ giám đốc
các DN nhỏ Việt Nam. Tuy nhiên, quy mô mẫu của
nghiên cứu chưa mang tính đại diện cao. Ngoài ra,
cũng tương tự như một số nghiên cứu khác, nghiên
cứu này phần nào đã đánh giá năng lực quản lý
điều hành chung của giám đốc các DN, chưa tách
bạch và đi sâu nghiên cứu về năng lực lãnh đạo của
đội ngũ này.
Nghiên cứu của Nguyễn Mạnh Hùng đã rút ra
năng lực lãnh đạo điều hành cần có của một nhà
lãnh đạo DN gồm những nền tảng sau: (1) Có tố
chất, thái độ lãnh đạo điều hành; (2) Có kiến thức,
hiểu biết về lãnh đạo; (3) Có kỹ năng lãnh đạo.
Tuy nhiên, theo tác giả thì hiện nay các giám đốc
điều hành của Việt Nam còn có những điểm hạn
chế như: Có tố chất lãnh đạo điều hành song thiếu
tính đoàn kết và kỷ luật cao; kiến thức, trình độ
lãnh đạo điều hành còn thấp và mang số đông; kỹ
năng lãnh đạo điều hành vừa thiếu lại vừa yếu.
Như vậy, thông qua nghiên cứu này đã giúp cho
chúng ta xác định được các kiến thức – kỹ năng
– tố chất cần có của một nhà lãnh đạo. Tuy nhiên,
bài viết này còn mang chung chung, chưa đề cập
sâu sắc đến năng lực lãnh đạo của các giám đốc
DN thông qua nền tảng lý thuyết và các nguồn số
liệu kiểm chứng.
Báo cáo của nhóm tác giả Phùng Xuân Nhạ, Lê
Quân, Hồ Như Hải nhằm thu thập các thông tin
xoay quanh về trình độ, kiến thức, kỹ năng, phẩm
chất liên quan đến năng lực lãnh đạo của giám đốc
các DN. Kết quả khảo sát cho thấy, trình độ học vấn
của lãnh đạo DN ngày càng được cải thiện, ngày
càng có nhiều lãnh đạo có trình độ đào tạo sau đại
học; có kiến thức, nhìn nhận thực tiễn hơn về bối
cảnh kinh tế Việt Nam và thế giới.
Kết quả nghiên cứu này đáng tin cậy và có thể là
cơ sở tham khảo cho các nhà nghiên cứu khác với
nguồn số liệu sơ cấp được thu thập từ hai phía, cả
bản thân lãnh đạo và cấp dưới của DN. Tuy nhiên,
nghiên cứu chỉ cho thấy chất lượng của lãnh đạo
