TÀI CHÍNH -
Tháng 6/2016
27
của môi trường kiểm soát. Môi trường kiểm soát bao
gồm cả yếu tố bên trong và yếu tố bên ngoài.
Các nhân tố bên trong là thái độ và đánh giá
(hành động, chế độ, thể thức) của lãnh đạo về quá
trình kiểm soát nội bộ và tầm quan trọng của hệ
thống này đối với đơn vị. Các nhân tố bên ngoài
là các nhân tố không chịu sự kiểm soát của các nhà
quản lý nhưng lại có ảnh hưởng đến quan điểm,
thái độ, phong cách điều hành cũng như thiết lập
các thủ tục kiểm soát bao gồm: Sự kiểm soát của các
cơ quan chức năng của Nhà nước, ảnh hưởng của
chủ nợ, môi trường pháp lý, nhà đầu tư, các chính
sách kinh tế - xã hội. Kiểm soát bên trong bao gồm:
Thứ nhất,
nhận thức về đặc thù quản lý, trên thực
tế hiệu quả của kiểm tra, kiểm soát phụ thuộc rất
nhiều vào nhà quản lý, nhà quản lý nhận thức rằng
kiểm tra, kiểm soát là quan trọng thì sẽ hướng các
nhân viên cũng nhận thức đúng đắn về hoạt động
kiểm tra, kiểm soát của doanh nghiệp (DN) và tuân
thủ mọi quy định đề ra.
Thứ hai,
cơ cấu tổ chức là sự phân chia các bộ
phận trong một đơn vị, gắn những bộ phận đó với
những trách nhiệm và quyền hạn nhất định, có mối
quan hệ với nhau để cùng thực hiện chức năng quản
lý. Cần phải thiết lập cơ cấu tổ chức trên toàn bộ
hoạt động của đơn vị, có sự độc lập tương đối giữa
các bộ phận, tránh chồng chéo, bỏ trống. Trong quá
trình thực hiện công việc tạo ra khả năng kiểm tra
và kiểm soát lẫn nhau.
Thứ ba,
chính sách nhân sự là toàn bộ các phương
pháp quản lý nhân sự và các quy chế của đơn vị
với các nhân viên như: quy chế chế tuyển dụng, sắp
Quan điểm về các yếu tố cấu thành
hệ thống kiểm soát nội bộ
Hiện nay có nhiều quan điểm khác nhau về các
yếu tố cấu thành của hệ thống kiểm soát nội bộ.
Theo Ủy ban Kiểm soát nội bộ (COSO) thì kiểm soát
nội bộ bao gồm năm yếu tố cơ bản: môi trường kiểm
soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, hệ thống
thông tin và kiểm tra.
Theo Alvin A. Arens và James K.Loebbecke, các
yếu tố hợp thành của hệ thống kiểm soát nội bộ bao
gồm: Môi trường kiểm soát, hệ thống kế toán và các
thể thức kiểm soát. Theo chuẩn mực kế toán mới
SAS 55, hệ thống kiểm soát nội bộ của một đơn vị
bao gồm 3 yếu tố cấu thành: Môi trường kiểm soát,
hệ thống thông tin kế toán và thủ tục kiểm soát. Với
cách tiếp cận của tác giả là “hệ thống” kiểm soát
nội bộ nhằm tạo nên một thể thống nhất các yếu tố
cùng loại, cùng chức năng, có mối liên hệ chặt chẽ
với nhau, bài viết đã lựa chọn quan điểm theo Liên
đoàn Kế toán quốc tế làm định hướng cho việc xác
định các yếu tố cấu thành hệ thống kiểm soát nội
bộ tại các tập đoàn kinh tế nói chung. Theo đó, các
yếu tố cấu thành bao gồm: Môi trường kiểm soát, hệ
thống thông tin (trong đó có hệ thống kế toán) và
thủ tục kiểm soát. Cụ thể:
Môi trường kiểm soát:
Hệ thống kiểm soát nội bộ
được vận hành trong một môi trường cụ thể chứ
không vận hành một cách riêng biệt, có khi cùng một
thủ tục kiểm soát như nhau nhưng áp dụng ở hai
đơn vị khác nhau thì hiệu quả kiểm soát lại hoàn toàn
khác nhau. Sở dĩ có sự khác biệt đó là do ảnh hưởng
VẬNHÀNHHỆ THỐNG KIỂMSOÁT NỘI BỘ:
NHÌNTỪTHỰC TẾ TỔNG CÔNGTY ĐIỆN LỰC VIỆT NAM
ThS. HOÀNG THANH HẠNH
- Học viện Tài chính
Kiểmsoát nội bộ có vai trò cơ bản giúp doanh nghiệp hiện thực hoá được cácmục tiêu khác nhau. Tuy nhiên,
cùng với sự phát triển, vai trò của kiểmsoát nội bộ không chỉ dừng lại ở việc đảmbảo cácmục tiêu truyền thống
mà còn có tác dụng hỗ trợ tổ chức và tạo ra giá trị gia tăng cho đơn vị, thậmchí còn giúp doanh nghiệp hướng
đến những giá trị phi vật chất, chẳng hạn tính chính trực và giá trị đạo đức. Chính vì vậy, trong định hướng vận
dụng tổ chức kiểmsoát nội bộ vàomột đơn vị cụ thể, cần phải ý thức và nhận diện những yếu tố cấu thành hệ
thống kiểmsoát nội bộ và những hạn chế có thể tiềmẩn trong bản thân hệ thống.
•
Từ khóa: Kiểm soát nội bộ, doanh nghiệp, giá trị gia tăng.
