22
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
Để nâng cao hiệu quả thực thi
các biện pháp kiểm soát
Hành vi xâm phạm quyền SHTT trong hoạt động
XNK hàng hóa ngày một gia tăng, trách nhiệm kiểm
tra, giám sát phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi
xâm phạm quyền SHTT theo quy định của pháp luật
trong nước và các cam kết quốc tế mà Việt Nam là
thành viên là yêu cầu nghiệp vụ cấp thiết được đặt ra
đối với toàn ngành Hải quan. Để nâng cao hiệu quả
thực thi các biện pháp kiểm soát hàng hóa XNK liên
quan đến SHTT, khi hoàn thiện hệ thống pháp luật cần
phải lưu ý các nội dung sau:
Một là,
hoàn thiện các quy định về thẩm quyền
áp dụng các biện pháp thực thi quyền SHTT đối
với hàng hóa XNK, đồng thời với thẩm quyền xử
lý hành vi xâm phạm quyền trong phạm vi tương
ứng, đảm bảo tính tương thích giữa pháp luật Việt
Nam với các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham
gia (vấn đề thực thi cơ bản phải phù hợp với Hiệp
định TRIPs, Hiệp định TPP). Theo đó, pháp luật
Việt Nam nên thống nhất quy định thẩm quyền của
cơ quan hải quan trong thực thi các biện pháp kiểm
soát hàng hóa XNK liên quan đến SHTT qua biên
giới, thống nhất với thẩm quyền áp dụng các biện
pháp xử phạt vi phạm hành chính, sau khi xác nhận
hàng hóa đó vi phạm quyền SHTT.
Hai là,
để đápứng yêu cầu thực tiễn hoạt động nghiệp
vụ của cơ quan hải quan trong thời kỳ hội nhập; đồng
thời, tạo thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân bảo quản
hàng hóa XNK trong thời gian chờ các cơ quan chức
năng giám định, xem xét có hay không hành vi xâm
phạmquyền, pháp luật nên quy định vấn đề lưumẫu và
giải quyết cho người XNK đưa hàng về bảo quản. Quy
định về lưu mẫu phải thực hiện theo đúng quy trình,
đảmbảo tính khách quan, chính xác; người XNK tự chịu
trách nhiệm trước pháp luật trong việc vận chuyển, bảo
quản nguyên trạng hàng hóa đến khi có kết luận chính
thức của cơ quan hải quan. Quy định này đáp ứng được
yêu cầu giảm thiểu các chi phí lưu kho, lưu bãi, bảo quản
chất lượng hàng hóa XNK; đồng thời, loại bỏ được trách
nhiệm của cơ quan hải quan trong thời gian giám sát lô
hàng bị tạm dừng làm thủ tục hải quan trong điều kiện
biên chế ít, công việc gia tăng.
Tài liệu tham khảo:
1. Côngvăn635/HQHCM-CBLXLngày21/3/2016vềvướngmắctrong lĩnhvựcSHTT
đối với hàng xuất khẩu của Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh;
2. Công văn 2334/HQHCM-CBLXL ngày 27/8/2015 v/v vướngmắc giải quyết khiếu
nại lần 2 của Công ty TNHH SHTTWinco của Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh;
3. Hiệp định về các khía cạnh liên quan tới thương mại của quyền SHTT
(Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property rights - TRIPs).
ra lệnh tiêu huỷ hoặc xử lý hàng hoá xâm phạm”; Điều
18.76.6 Hiệp định TPP quy định “Trường hợp một Bên
nào đó quy định các thủ tục hành chính để xác định
hành vi xâmphạm, Bên đó cũng phải cho phép cơ quan
chức năng của mình có thẩm quyền áp dụng các biện
pháp xử phạt hay chế tài đối với vi phạm bao gồm,
các khoản tiền phạt hoặc tịch thu hàng hóa xâm phạm
quyền SHTT sau khi xác nhận hàng hóa đó vi phạm
quyền SHTT”. Như vậy, pháp luật Việt Nam về SHTT
là chưa đáp ứng yêu cầu về trao quyền xử lý hàng hoá
xâm phạm quyền SHTT cho cơ quan chức năng có
thẩm quyền theo Điều 59.1 Hiệp định TRIPs và Điều
8.76.6 Hiệp định TPP. Pháp luật Việt Nam quy định
việc áp dụng biện pháp kiểm soát hàng hoá xuất khẩu,
nhập khẩu liên quan đến SHTT thuộc thẩm quyền của
cơ quan hải quan nhưng lại không giao quyền xử phạt
vi phạm hành chính trong lĩnh vực xuất khẩu cho cơ
quan này. Điều đó, gây khó khăn cho cơ quan hải quan
và các cơ quan chức năng có liên quan khi phát hiện, xử
lý hàng hóa xuất khẩu xâm phạm quyền SHTT.
Thứ hai,
về bảo quản hàng hóa XNK nghi ngờ vi
phạm quyền SHTT trong thời gian chờ xác định tình
trạng pháp lý của hàng hóa hoặc khi có tranh chấp,
khiếu kiện xảy ra: Điều 53.2 Hiệp định TRIPs cho
phép, tạm giải phóng hàng có lưu mẫu tại cơ quan Hải
quan nhằm đáp ứng yêu cầu về bảo quản chất lượng
hàng hóa, giảm thiểu các chi phí lưu kho, lưu bãi cho
hàng hóa XNK trong thời gian chờ kết luận có hay
không dấu hiệu xâm phạm quyền SHTT. Trên thực tế
Hải quan các địa phương cũng đã phải mất nhiều thời
gian, để gửi hồ sơ giám định hoặc/và tham gia ý kiến
chuyên môn để xác định có hay không dấu hiệu xâm
phạmquyền SHTT làm căn cứ ra quyết định giải quyết
vụ việc, theo đó hàng hóa bị nghi ngờ vi phạm quyền
SHTT đã phải lưu bãi dài ngày, có khi đến gần cả năm.
Đơn cử, vụ việc nhập khẩu lô hàng giấy nhám dùng
cho gỗ mang nhãn hiệu SANKYO của Công ty TNHH
Gia Phú bị nghi ngờ xâm phạm quyền SHTT nhãn
hiệu SANKYO của hãng Snkyo Rikagaku Co.LTD bị
Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực I
tạm dừng làm thủ tục hải quan theo đơn yêu cầu của
Công ty TNHH SHTT Winco. Thời gian giải quyết vụ
việc kéo dài từ 28/10/2014 đến 14/4/2015 vẫn còn tiếp
tục khiếu kiện. Trong trường hợp tương tự, cơ quan
Hải quan địa phương muốn lưu mẫu và giải quyết
cho người XNK đưa hàng về bảo quản nhằm giảm
thiểu các chi phí lưu kho, lưu bãi, bảo quản chất lượng
hàng hóa, giảm thiểu công việc cho cơ quan Hải quan
trong điều kiện biên chế ít, hàng hóa XNK ngày một
gia tăng, kho bãi ở nhiều địa phương chật hẹp không
đáp ứng nhu cầu nhưng hiện nay pháp luật Hải quan
chưa có quy định đối với trường hợp này.
