84
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
dự án FDI, cũng có đến 50% DN FDI báo cáo lỗ
từ năm 2006 – 2013. Hầu hết các hành vi trốn thuế
của DN FDI thực hiện thông qua việc kê khai chi
phí đầu vào cao, đặc biệt đối với nguyên liệu nhập
khẩu, trong khi giá bán xuất khẩu thấp hơn nhiều,
từ đó tạo ra lỗ nhưng thực chất là dòng tiền vẫn
chuyển động giữa các công ty thành viên, công ty
mẹ - con.
Trong Bảng xếp hạng 1000 DN nộp thuế thu
nhập DN lớn nhất Việt Nam năm 2015 được
Vietnam Report công bố cho thấy, một nghịch lý
là khối DN FDI xuất hiện nhiều nhất (46%) và
đang ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong quy mô
nền kinh tế Việt Nam nhưng tỷ lệ đóng góp vào
tổng thuế thu nhập DN của toàn bảng chỉ ở mức
37%. Mặc dù kê khai lỗ nhiều năm nhưng các DN
FDI vẫn tăng cường các chương trình quảng bá,
khuyếch trương và mở rộng quy mô kinh doanh.
Nhằm ngăn chặn các hiện tượng trên, Bộ Tài
chính đã chỉ đạo cơ quan thuế các cấp tập trung
đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra thuế tại các
doanh nghiệp FDI báo lỗ nhiều năm liền và có dấu
hiệu chuyển giá.
Tình trạng trốn thuế còn diễn ra phổ biến ngay
ở các DN trong nước thông qua hình thức thành
lập các công ty con, công ty thành viên hoặc mua
bán hóa đơn khống từ các DN khác. Theo Công an
TP. Hà Nội, năm 2015 đã phát hiện đối tượng thành
lập 16 công ty với các ngành nghề khác nhau, thuê
in hóa đơn để bán cho hơn 2.000 cơ quan, đơn vị,
DN với giá trị lên đến hàng nghìn tỷ đồng. Đặc
biệt, một điểm đáng chú ý là một số DN có nợ thuế
hoặc bị truy thu số thuế lớn thì họ bỏ địa điểm kinh
doanh cũ, sau đó thành lập công ty khác.
Bên cạnh đó, hệ thống các văn bản quy phạm
pháp luật còn chưa đầy đủ, chưa theo kịp tình hình
thực tế, những công cụ thực thi và kiểm soát của cơ
quan Nhà nước còn hạn chế đã tạo ra môi trường
kinh doanh thiếu tính công bằng, sự đối xử khác
nhau về mặt pháp lý, dẫn tới hành vi trốn và gian
lận thuế ở mức tối đa của các DN thuộc quy mô,
thành phần có ưu thế hơn.
Trong Luật Quản lý thuế có quy định DN phải
cung cấp đầy đủ thông tin, tài liệu ngay khi đăng
ký và có hoạt động phát sinh. Tuy nhiên, trong quá
trình hoạt động kinh doanh thì chỉ cung cấp thông
tin khi cơ quan thuế yêu cầu. Vì vậy, có nhiều thông
tin cần thiết nhưng cơ quan thuế không nắm được
hoặc không yêu cầu cung cấp đầy đủ. Ví dụ: Thông
tin về tài khoản của DN tại ngân hàng, DN chỉ cung
cấp một số tài khoản mà số dư hạn chế không đủ để
cơ quan thuế cưỡng chế.
Hiện nay, người tiêu dùng mua sắm, sử dụng
hàng hóa có thói quen là không lấy hóa đơn bán
hàng. Điều này đã tiếp tay một cách vô ý cho DN
thực hiện hành vi trốn thuế, gian lận thuế.
Một số biện pháp đẩy mạnh
phòng chống gian lận thuế
Thứ nhất,
cần hoàn thiện tư duy về quản lý nhà
nước đối với các DN thông qua những kế hoạch
tổng thể, minh bạch về phát triển kinh tế - xã hội ở
mọi cấp từ Chính phủ đến địa phương.
Thứ hai,
cần hoàn thiện hệ thống pháp luật tinh
gọn, có tính dài hạn nhằm tạo sự đảm bảo cho các
DN về môi trường kinh doanh ổn định, lành mạnh.
Đồng thời, các quy định của pháp luật phải thể hiện
tầm nhìn, đón trước những hành vi vi phạm của
DN để có những chế tài mạnh giám sát và xử lý.
Thứ ba,
các cơ quan chức năng của Nhà nước như
thanh tra, điều tra, kiểm toán cần phối hợp chặt chẽ
với cơ quan thuế trong công tác quản lý thu thuế,
xử lý vi phạm pháp luật về thuế. Hiện nay, mặc dù
ngành Thuế đã có nhiều biện pháp trong công tác
quản lý hóa đơn bán hàng thông qua việc áp dụng
công nghệ mã vạch 2 chiều hay hỗ trợ phần mềm
kê khai thuế cho các DN nhưng ngành Thuế cần có
sự hỗ trợ và phối hợp nhiều hơn với các cơ quan
chức năng liên quan để hạn chế đến mức thấp nhất
hành vi trốn thuế, gian lận thuế ngày càng tinh vi
của các DN.
Thứ tư,
xử lý nghiêm hành vi giúp đỡ DN thực
hiện các hành vi trốn thuế, gian lận thuế của một số
cán bộ quản lý nhà nước.
Thứ năm,
đẩy mạnh hơn nữa việc đơn giản hóa
các thủ tục về hồ sơ đăng ký thuế, tổ chức các địa
điểm nộp thuế, hoàn thuế thuận lợi, công khai các
đối tượng nộp thuế và mức thuế.
Thứ sáu,
tăng cường giáo dục đào tạo, phát triển
các giá trị văn hóa kinh doanh cho tất cả các chủ
thể kinh doanh ở mọi thành phần kinh tế. Cần quy
định các hành vi mang tính chuẩn tắc, tuân thủ quy
định của pháp luật như là một giá trị chung của
toàn xã hội, trong đó đặc biệt là những người quản
lý và điều hành DN, cán bộ quản lý nhà nước.
Tài liệu tham khảo:
1. Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (2015), Báo cáo đánh giá
cải cách thủ tục hành chính thuế: Mức độ hài lòng của các DN năm 2014;
2.
-
dau-hieu-chuyen-gia-20150524080719168.chn;
3. Các webside:
;
/.
