31
Thị trường TÀI CHÍNH
khoán phái sinh, NĐT cần phải có kiến thức đầy đủ
về đặc điểm, cơ chế hoạt động của từng loại chứng
khoán phái sinh cũng như thường xuyên tiếp cận tới
nguồn thông tin tư vấn, phân tích đáng tin cậy. Cơ
quan quản lý, các sở giao dịch chứng khoán cũng sẽ
đẩy mạnh hơn nữa công tác đào tạo, tuyên truyền,
phổ biến kiến thức về thị trường chứng khoán phái
sinh với đối tượng không chỉ là người hành nghề
hay các tổ chức kinh doanh dịch vụ chứng khoán
mà còn hướng tới đông đảo công chúng đầu tư,
giúp NĐT trang bị được đầy đủ kiến thức khi tham
gia vào thị trường mới mẻ đầy phức tạp này.
Về phía các NĐT, với việc sử dụng những sản
phẩm tài chính phái sinh, NĐT có thể đưa ra nhiều
chiến lược đầu tư, cũng như cách tiếp cận mới để
quản trị rủi ro mà thông thường sẽ không tạo ra được
chỉ với bằng những tài sản cơ sở. Ví dụ điển hình là
tồn tại một sản phẩm phái sinh với tên gọi “quyền
chọn bán” cho phép giới đầu tư đầu cơ giá xuống.
Như nhiều chuyên gia đã nhận định, TTCK Việt Nam
chỉ chuyển động một chiều (thị trường lên thì mua,
thị trường xuống thì bán), “quyền chọn bán” sẽ giúp
giải quyết vấn đề này, cũng như quản trị rủi ro giá
xuống cho người nắm giữ chứng khoán tương ứng,
hoặc cho phép “bán khống” một cách hợp pháp.
Việc đa dạng hóa công cụ đầu tư sẽ làm tăng
sức hấp dẫn cho TTCK. Điển hình là các hợp
đồng tương lai chỉ số (hợp đồng tương lai chỉ số
VN-Index, HNX-Index, hay các bộ chỉ số ngành) cho
phép NĐT tham gia “đầu tư trực tiếp vào VN-Index
(hoặc HNX-Index)” giống như đang tham gia đầu
tư vào một cổ phiếu nhất định. Tác dụng rõ ràng
nhất của việc “đầu cơ chỉ số” là giúp NĐT loại bỏ
hoàn toàn rủi ro công ty.
Bên cạnh đó, sự ra đời của các công cụ phái sinh
còn có thể phần nào giải quyết vấn đề thiếu hụt
room cho khối ngoại. Cụ thể, thay vì trực tiếp nắm
giữ, NĐT nước ngoài có thể nắm giữ sản phẩm phái
sinh (quyền chọn mua/quyền chọn bán) với tài sản
cơ sở là chính cổ phiếu/chứng khoán đó. Như vậy,
trừ khi tổ chức nước ngoài muốn trở thành cổ đông
chiến lược thì mọi hình thức đầu tư từ đầu tư giá
trị tới đầu cơ ngắn hạn đều được thỏa mãn bởi các
công cụ phái sinh.
Tài liệu tham khảo:
1. Quyết định “Đề án xây dựng và phát triển thị trường chứng khoán phái sinh
Việt Nam”, Quyết định số 366/QĐ-TTg ngày 11/03/2014;
2. Hoàng Trọng, Chu Nguyễn Mộng Ngọc, 2008, Phân tích dữ liệu nghiên cứu
với SPSS, NXB Hồng Đức;
3. Adelegan, O.J., (2009) , The Derivatives Market in South Africa: Lessons for
sub-Saharan African Countries, IMF Working Paper.
khoán phái sinh, Bộ Tài chính ban hành Thông tư
11/2016/TT-BTC hướng dẫn một số điều của Nghị
định 42/2015/NĐ-CP.
Công cụ phòng ngừa rủi ro đối với nhà đầu tư
Theo kinh nghiệm quốc tế, việc triển khai sản
phẩm ban đầu khi mở cửa thị trường chứng khoán
phái sinh tại Việt Nam đang được hoàn thiện theo
hướng trước mắt sẽ đưa vào giao dịch các chứng
khoán phái sinh đã được chuẩn hóa để niêm yết, các
sản phẩm đơn giản, dễ sử dụng với mục đích phòng
ngừa rủi ro là chính như: Hợp đồng tương lai chỉ số
(dùng để phòng ngừa rủi ro cho danh mục cổ phiếu);
hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ (dùng để
phòng ngừa rủi ro cho danh mục trái phiếu).
Liên quan đến việc hình thành thị trường chứng
khoán phái sinh, đến thời điểm hiện nay, mọi công
tác chuẩn bị cho sự ra đời của thị trường này đã
gần như hoàn tất để có thể đưa vào vận hành trong
năm 2017. Việc xây dựng và đưa vào vận hành thị
trường chứng khoán phái sinh trong thời gian tới
nhằm mục đích hoàn thiện mô hình của một TTCK
hiện đại, giúp NĐT trên TTCK có thêm công cụ để
đầu tư cũng như phòng ngừa rủi ro. Với công cụ
chứng khoán phái sinh, NĐT trong và ngoài nước
sẽ nắm bắt nhiều lợi thế.
Thông qua việc sàng lọc, chuyển giao và phân
phối lại rủi ro giữa các NĐT, thị trường chứng
khoán phái sinh sẽ giúp tăng cường chức năng của
thị trường tài chính, mở rộng hoạt động huy động
vốn và giảm chi phí sử dụng vốn, qua đó tạo điều
kiện cho TTCK phát triển. Bên cạnh đó, thị trường
chứng khoán phái sinh cũng đóng vai trò quan trọng
trong việc bảo hiểm, ngăn ngừa rủi ro cho các hoạt
động kinh doanh của các tổ chức tín dụng (TCTD),
các trung gian tài chính và NĐT.
Các chứng khoán phái sinh là công cụ phòng
ngừa rủi ro, nhưng bản thân nó cũng tiềm ẩn các
rủi ro. Do vậy, mục tiêu bảo vệ quyền và lợi ích
của NĐT, đảm bảo thị trường vận hành công bằng,
hiệu quả, minh bạch và giảm thiểu rủi ro hệ thống
đã được cơ quan quản lý đặt lên hàng đầu trong
quá trình xây dựng khung pháp lý cho sự ra đời
của thị trường chứng khoán phái sinh. Biểu hiện
cụ thể nhất là nguyên tắc triển khai dần từng bước,
tập trung vào những sản phẩm đơn giản, ít rủi ro,
ban hành các quy định cẩn trọng về giao dịch, thanh
toán và đặc biệt là yêu cầu về trình độ, đạo đức nghề
nghiệp của người hành nghề nhằm giảm thiểu khả
năng xảy ra rủi ro làm ảnh hưởng đến quyền lợi hợp
pháp của NĐT.
Tuy nhiên, khi tham gia vào thị trường chứng
