98
DIỄN ĐÀN KHOA HỌC
khai thông tin một cách thích đáng theo nguyên
tắc thị trường.
Tác động và lộ trình áp dụng Basel II
đối với ngân hàng thươngmại Việt Nam
Khảo sát một số quốc gia và châu lục cho thấy,
trong khi các ngân hàng Việt Nam mới áp dụng Basel
I thì các ngân hàng trong khu vực đã áp dụng Basel
II hoặc Basel III. Việc áp dụng tiêu chuẩn Basel II vì
vậy là một xu thế tất yếu và bắt buộc khi Việt Nam
đang hội nhập sâu rộng với khu vực và trên thế giới.
Áp dụng thành công Basel II giúp các ngân hàng Việt
Namkhông chỉ dễ dàng thu hút thêmnhà đầu tư nước
ngoài mà sẽ tự mình mở rộng vươn xa ra thị trường
các nước phát triển.
Tuy nhiên, khi triển khai Basel II rộng rãi tại các
ngân hàng, yêu cầu về vốn và thanh khoản cao lên sẽ
tác động đến chênh lệch lãi suất cho vay, hay nói cách
khác làm cho chi phí vốn tăng cao, kết quả là lợi nhuận
ròng của ngân hàng sẽ giảm. Theo nghiên cứu của Ủy
ban Basel, khi tỷ lệ an toàn vốn tăng lên 1% thì chênh
lệch lãi suất cho vay và chi phí đi huy động vốn tăng
lên 1,3%. Tuy nhiên, ngân hàng có thể bù đắp phần lợi
nhuận ròng mất đi bằng một số biện pháp như: tăng lợi
nhuận ngoài lãi (phí, hoa hồng…) tăng hiệu quả quản
trị để giảm chi phí hoạt động.
Hơn nữa, việc triển khai Basel II tại Việt Nam không
dễ dàng do vướng phải nhiều thách thức. Kết quả
“Khảo sát về ngành Ngân hàng Việt Nam 2013” của
KPMG (Công ty cung cấp các dịch vụ kiểm toán, thuế
và tư vấn) cho thấy, 80% ngân hàng đã nắm bắt được
việc NHNN lập kế hoạch thực hiện khung giám sát
theo Hiệp ước Basel II nhưng chưa sẵn sàng để cam
kết thực hiện lộ trình triển khai hay đưa ra một quyết
định quan trọng gây tốn kém. 57% đối tượng tham gia
khảo sát cho rằng, vấn đề quản trị rủi ro hoạt động
là đáng quan ngại nhất. Nhiều ngân hàng đang triển
khai quản trị rủi ro hoạt động ở những công việc ban
đầu như: nghiên cứu thiết lập quy trình, xây dựng các
văn bản về quản trị rủi rohoạt động, theo dõi các rủi ro
và cảnh báo… Về cơ sở tính toán vốn cho rủi ro hoạt
động thì 64% các ngân hàng sẽ sử dụng phương pháp
tiêu chuẩn để tính vốn, trong khi 14% ngân hàng lại
sử dụng phương pháp chỉ số cơ bản và 21% vẫn chưa
quyết định. Tất cả các ngân hàng đều chỉ ra rằng còn rất
nhiều khó khăn khi triển khai áp dụng Hiệp ước Basel
II. Hai khó khăn chung được nhắc đến nhiều nhất chính
là chi phí triển khai Hiệp ước Basel II (85%) và thiếu dữ
liệu lịch sử (78%).
Hiện nay, mặc dù chưa có ngân hàng nào công bố
thông tin về chi phí cần cho việc triển khai Basel II,
nhưng dựa trên kinh nghiệm của một số tổ chức tín
dụng đã triển khai dự án Basel II tại khu vực châu Á
thì tổng chi phí sẽ dao động từ 15 đến 40 triệu USD,
tùy theo quy mô, mức độ và yêu cầu cụ thể của cơ quan
quản lý nhà nước. Không có mức chi phí chuẩn để thực
hiện Basel II, chi phí này phụ thuộc vào quy mô, phạm
vi hoạt động, nền tảng sẵn có của từng ngân hàng…
Chính vì vậy, mỗi ngân hàng phải có sự tính toán cho
chi phí của từng giai đoạn thực hiện trong lộ trình áp
dụng, để không gây phát sinh quá lớn. Trước tình hình
đó, NHNN cũng đã vạch ra một lộ trình áp dụng Basel
II đối với hệ thống NHTMmột cách cẩn trọng. Cụ thể:
Giai đoạn 1:
Thí điểm áp dụng Basel II tại 10 ngân
hàng(Vietcombank,VietinBank,BIDV,MB, Sacombank,
Techcombank, ACB, VPBank, VIB và Maritime Bank).
Chương trình thí điểm bắt đầu từ tháng 2/2016, mục
tiêu là đến cuối năm 2018 các ngân hàng này phải cơ
bản đáp ứng các yêu cầu của Basel II.
Giai đoạn 2:
Đến năm 2020 cơ bản các NHTMcómức
vốn tự có theo chuẩn mực của Basel II, trong đó có ít
nhất 12-15 NHTM áp dụng thành công Basel II (theo
nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch cơ cấu lại nền
kinh tế giai đoạn 2016-2020 ngày 8/11/2016).
Đánh giá về tính khả thi khi yêu cầu các NHTM
tuân thủ theo chuẩn Basel II, Công ty Kiểm toán EY
Việt Nam cho rằng, mục tiêu hướng tới chuẩn Basel II
vào năm 2018 không phải quá xa vời. Việc ban hành các
quy tắc tính toán vốn theo phương pháp tiêu chuẩn của
Basel II không phức tạp mà cái khó là ở các hệ số rủi ro
cần được thiết lập ở Việt Nam ở mức nào là phù hợp.
Hơn nữa, các NHTM đều đã thực hiện phân tích hiện
trạng và đưa ra lộ trình triển khai Basel II. Vì vậy, thách
thức lớn nhất hiện nay là việc NHNN có kịp ban hành
các văn bản theo đúng thời hạn để các NHTM áp dụng
hay không; NHNN sẽ thiết lập các tỷ lệ an toàn ở mức
độ như thế nào để phù hợp với mặt bằng các NHTM
trong nước và đánh giá đúng mức độ ảnh hưởng đến
hệ thống khi áp dụng các tiêu chuẩn trên.
Tài liệu thamkhảo:
1. NguyễnNgọcLinh,TháchthứcđốivớiNgânhàngViệtNamkhi/trongquátrìnhtriển
khai, Ngân hàng Bưu điện Liên Việt;
2.ThS.NguyễnĐứctrung,AntoànvốncủacácNHTM–ThựctrạngViệtNamvàgiảipháp
choviệcápdụngHiệpướctiêuchuẩnvốnBaselIIvàIII,HọcviệnNgânhàng;
3. Cácwebsite: sbv.gov.vn, tapchitaichinh.vn, lienvietpostbank, vietinbank…
Theo kinh nghiệm của một số tổ chức tín dụng
đã triển khai dự án Basel II tại khu vực châu Á
thì tổng chi phí cần thiết cho việc triển khai
Basel II sẽ dao động từ 15 đến 40 triệu USD, tùy
theo quy mô, mức độ và yêu cầu cụ thể của cơ
quan quản lý nhà nước.
