100
DIỄN ĐÀN KHOA HỌC
thầu trong đấu thầu xây lắp. Một số nguyên nhân
dẫn đến tranh chấp này như: Tranh chấp phát sinh
do xung đột lợi ích giữa các chủ thể; Tranh chấp
phát sinh do lạm dụng con dấu, ký không đúng
thẩm quyền; Tranh chấp do bên bảo lãnh không
thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh đã cam kết; Tranh chấp
phát sinh do bên nhận bảo lãnh làm giả hồ sơ đề
nghị thanh toán bảo lãnh; Tranh chấp phát sinh do
làm giả chứng thư bảo lãnh.
Bối cảnh trên cho thấy, việc không ngừng nâng
cao, hoàn thiện hệ thống pháp luật về hoạt động bảo
lãnh của NHTM đối với trách nhiệm của nhà thầu
trong đấu thầu xây lắp tại Việt Nam là một trong
những yêu cầu cấp thiết đặt ra hiện nay.
Phương thức giải quyết tranh chấp
phát sinh trong bảo lãnh ngân hàng
Khảo sát thực tiễn tại các nước cũng như tại Việt
Nam, có hai phương thức giải quyết tranh chấp phát
sinh trong quá trình triển khai hoạt động bảo lãnh
ngân hàng chủ yếu, đó là phương thức thỏa thuận
và phương thức tố tụng. Do bản chất là một hoạt
động kinh doanh nên phương thức giải quyết tranh
chấp chủ yếu trong hoạt động bảo lãnh ngân hàng
là thỏa thuận. Trường hợp các bên không thể thỏa
thuận được thì tranh chấp được giải quyết tại cơ
quan có thẩm quyền.
Đối với các tranh chấp phát sinh trong quá trình
Nhà nước thực hiện quản lý nhà nước đối với hoạt
động bảo lãnh ngân hàng của NHTM: Các tranh
chấp loại này ít khi xảy ra, trong trường hợp xảy ra
thì nó thường được giải quyết thông qua con đường
giải quyết khiếu nại, hoặc giải quyết tranh chấp tại
tòa hành chính.
Đối với các tranh chấp phát sinh trong quá trình
NHTM thực hiện hoạt động bảo lãnh ngân hàng:
Điều 8 Thông tư 07/2015/TT-NHNN quy định: Các
bên tham gia quan hệ bảo lãnh ngân hàng có thể
thỏa thuận luật áp dụng, tòa án hoặc trọng tài nước
ngoài để giải quyết tranh chấp phát sinh đối với giao
dịch bảo lãnh theo quy định của pháp luật. Như vậy,
các bên tranh chấp có thể thỏa thuận phương thức
giải quyết tranh chấp, luật áp dụng để giải quyết
tranh chấp và cơ quan giải quyết tranh chấp.
- Về luật áp dụng giải quyết tranh chấp:
Pháp luật
Việt Nam công nhận quyền của các bên trong việc
lựa chọn luật áp dụng giải quyết tranh chấp. Với
quy định này các bên chủ thể có thể lựa chọn luật
Việt Nam, luật nước ngoài làm cơ sở pháp lý để giải
quyết tranh chấp. Trường hợp các bên không có
thỏa thuận về luật áp dụng thì theo nguyên tắc được
nêu tại Điều 769 Bộ luật Dân sự, quyền và nghĩa vụ
của các bên theo hợp đồng được xác định theo pháp
luật của nước nơi thực hiện hợp đồng. Hợp đồng
giao kết và thực hiện hoàn toàn ở Việt Nam thì phải
tuân theo pháp luật Việt Nam. Trong trường hợp
hợp đồng không ghi nơi thực hiện hợp đồng thì việc
xác định nơi thực hiện phải tuân theo pháp luật Việt
Nam.
- Về cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp:
Trường hợp các bên không tự thỏa thuận được thì
tranh chấp phải được phân xử tại cơ quan có thẩm
quyền, đó có thể là tòa án hoặc trọng tài.
Trường hợp các bên có thỏa thuận về cơ quan có
thẩm quyền giải quyết, trọng tài có thẩm quyền giải
quyết tranh chấp. Nếu các bên không có thỏa thuận
về luật áp dụng thì Hội đồng trọng tài quyết định
áp dụng pháp luật mà Hội đồng cho là phù hợp
nhất. Trường hợp các bên không có thỏa thuận về cơ
quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp thì việc
xác định cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh
chấp dựa theo quy định chung của pháp luật. Theo
quy định tại Bộ luật Dân sự, thì tranh chấp trong
lĩnh vực bảo lãnh ngân hàng sẽ được giải quyết tại
Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú, làm
việc (nếu bị đơn là cá nhân) hoặc nơi có trụ sở (nếu
bị đơn là tổ chức) giải quyết. Trường hợp bảo lãnh
ngân hàng mà đương sự ở nước ngoài hoặc cần ủy
thác tư pháp cho cơ quan đại diện Việt Nam ở nước
ngoài, Tòa án nước ngoài thì tranh chấp thuộc thẩm
quyền giải quyết của tòa án nhân dân cấp tỉnh. Thực
tế cho thấy, ở Việt Nam, các tranh chấp chủ yếu được
giải quyết thông qua thương lượng hoặc qua đường
tòa án. Việc giải quyết tranh chấp thông qua tòa án
thường mất nhiều thời gian và chi phí.
Tóm lại, qua thực tế hoạt động bảo lãnh ngân
hàng hiện nay cũng như nghiên cứu các phương
thức giải quyết tranh chấp phát sinh trong triển khai
hoạt động bảo lãnh ngân hàng, bài viết đề xuất một
số giải pháp sau:
Thứ nhất,
nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước
trong việc xây dựng và áp dụng pháp luật về hoạt
động bảo lãnh ngân hàng.
Các cơ quan quản lý nhà nước (Quốc hội, Chính
phủ, NHNN) cần hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo
lập một hành lang pháp lý rõ ràng, chặt chẽ và thuận
lợi cho hoạt động bảo lãnh ngân hàng. Trong thời
gian qua, hành lang pháp lý về hoạt động bảo lãnh
ngân hàng dần được hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu
của thực tiễn và quá trình hội nhập kinh tế quốc tế,
tuy nhiên pháp luật về bảo lãnh ngân hàng vẫn còn
chưa rõ ràng, gây vướng mắc trong quá trình thực
hiện. Vì vậy, cần xây dựng cơ chế pháp lý riêng biệt
để giải quyết tranh chấp phát sinh trong hoạt động
