TÀI CHÍNH -
Tháng 6/2017
37
tạo lập nguồn dữ liệu số cho thư viện, có thể chia
sẻ trong mạng nội bộ hay phục vụ trực tuyến. Các
tư liệu dưới dạng số hóa cũng có thể dễ dàng được
bảo quản hơn (ít chịu tác động của môi trường bên
ngoài). Khả năng bảo quản tài liệu trong thư viện
điện tử lâu dài, ổn định bền vững.
Đối với các trường đại học trong lĩnh vực kinh
tế - tài chính, công tác số hóa tài liệu cần chú trọng
một số vấn đề sau:
- Việc tạo lập kho tư liệu số hoá là nhiệm vụ hàng
đầu và quan trọng nhất trong xây dựng, vận hành
và phát triển thư viện điện tử. Giải quyết nhiệm vụ
này, đòi hỏi các trường đại học trong lĩnh vực kinh
tế - tài chính phải có chương trình thu thập, số hoá
tài liệu và tạo lập các CSDL một cách đầy đủ, kịp
thời, đặc biệt là các CSDL toàn văn với các tài liệu
có giá trị lâu dài thuộc phạm vi bao quát của trường.
- Để làm tốt công việc phát triển kho tư liệu số
hóa, các trường đại học cần có cách tiếp cận hợp
lý, khả thi và kinh tế. Cụ thể, cần thiết phải lập
kế hoạch sát sao và ưu tiên đầu tư cho việc thu
thập, xử lý và số hoá nguồn tin cơ bản, nguồn tin
tiềm năng của riêng mình. Chú trọng phối hợp, tận
dụng sản phẩm số hoá của các cơ quan thông tin/
thư viện khác, nhất là của những trường có cùng
diện chuyên đề bao quát. Nếu không có kế hoạch
khai thác, thì thư viện điện tử khó có thể phát huy
được hiệu quả, khó tăng nhanh nguồn CSDL đồng
nghĩa với việc không tương xứng với kinh phí đầu
tư xây dựng.
- Đối với lĩnh vực kinh tế - tài chính, hệ thống
tài liệu thường rất đa dạng, phong phú. Ngoài các
tài liệu bình thường, các thư viện điện tử cần chú
ý đến các báo cáo về kinh tế - tài chính của các cơ
quan chính phủ, các tổ chức kinh tế - tài chính trong
nước và quốc tế thường được phát hành hàng tháng
để làm dày thêm CSDL cho thư viện điện tử. Điều
thuận lợi hiện nay là các báo cáo này đều được phát
hành miễn phí, công khai (bằng hình thức file pdf
hoặc doc) nên rất thuận lợi, gần như không tốn kém
về tài chính cho các thư viện điện tử đưa vào hệ
thống CSDL phục vụ công tác nghiên cứu.
- Việc lựa chọn công nghệ để tiến hành thực
hiện số hóa tài liệu rất quan trọng, bởi vì nó là
công cụ đắc lực giúp các trường đại học thực hiện
các công việc trong quy trình tạo lập và vận hành
CSDL (hoặc các bộ sưu tập số). Do đó, công nghệ
để thực hiện phải đáp ứng các yêu cầu, có đủ độ tin
cậy cho người quản trị và kỹ thuật viên trong quá
trình tạo lập, bảo quản và cung cấp dữ liệu trong
quá trình hoạt động của bộ sưu tập để đáp ứng đầy
đủ các yêu cầu về chuẩn nghiệp vụ thông tin – thư
viện. Đồng thời, là công cụ, môi trường để đảm bảo
các tài liệu số hóa sau khi được tạo lập sẽ dễ dàng,
thuận tiện cho người dùng tiếp cận; Dễ dàng trao
đổi dữ liệu với các chuẩn khác, có công cụ sao lưu
an toàn dữ liệu.
- Chú trọng cập nhật các công nghệ mới trong
việc số hóa tài liệu nhằm tiết kiệm công sức, thời
gian cũng như tài chính. Chẳng hạn, nếu như trước
đây, khi muốn số hóa một cuốn sách hàng nghìn
trang thì phải mất vài ngày để quét từng trang
sách, thì nay chỉ mất vài giờ đồng hồ là cho ra một
sản phẩm tài liệu số đảm bảo chất lượng tốt, sắc
nét, hình ảnh đẹp, giống 100% bản gốc. Bên cạnh
đó, công nghệ mới còn cho phép tự động tạo các
siêu dữ liệu mô tả và siêu dữ liệu cấu trúc của tài
liệu ở định dạng XML.
- Cần quan tâm đến chất lượng của việc số hoá
tài liệu cũng như cần sao lưu đầy đủ, kịp thời các
tài liệu số hoá đó để tránh rủi ro cũng như tránh
phải làm đi làm lại (lãng phí công sức, tiền của).
Muốn vậy, phải làm tốt công tác tổ chức, phụ
thuộc vào cán bộ thực hiện cũng như thiết bị và
quy trình số hoá.
- Hướng đến đa dạng hóa các hình thức số hóa
khác nhau hoặc tích hợp của các hình thức này trên
thư viện điện tử nhằm tạo sự đa dạng, hấp dẫn,
nhiều lựa chọn cho người sử dụngnhư: Văn bản,
hình ảnh, bảng biểu, audio, video…
Tài liệu tham khảo:
1. ThS. Nguyễn Tiến Đức (2005), Xây dựng thư viện điện tử và vấn đề số hoá
tài liệu ở Việt Nam, Tạp chí Thông tin và Tư liệu Số 2/2005;
2. Đào Thanh Hòa, Xây dựng và phát triển nguồn số hóa tài liệu tại Trung
tâm Học liệu, Đại học Thái Nguyên;
3. PGS., TS. Hoàng Đức Liên,Nguyễn Hữu Ty (2015), Giải pháp số hóa nguồn
tài liệu và xây dựng các bộ sưu tập số trong thư viện các trường đại học,
Đại học Nông nghiệp Hà Nội;
4. What are digital libraries?/Donald J. Waters/CLIR, No 4, July/August
1999. URL:
;
5. Digital libraries: Definitions, issues and challenges/Gary Cleveland/UDT
Occasional paper 8. URL.
Thưviệnđiện tử là thưviện sửdụng các phương
tiện điện tử trong thu thập, lưu trữ, xử lý, tìmvà
phổ biến thông tin dưới dạng số. Vốn tài liệu số
có thể lưu trữ và truy cập tại chỗ hoặc từ xa qua
mạng máy tính. Trọng tâm của thư viện là hỗ
trợ người dùng tin trong việc tra cứu tài liệu.
