TÀI CHÍNH -
Tháng 8/2016
47
Kết quả là tam giác ba mục tiêu này không thực sự
mở rộng ở cả ba góc trong quá trình tăng trưởng một
cách đồng bộ. Thay vào đó là bị co méo ở hai góc
kia, tăng trưởng tuy có đạt, nhưng hiệu quả và kiểm
soát lại giảm sút hoặc không ngang tầm với sự tăng
trưởng. Vì vậy, việc thay đổi căn bản nhận thức từ cấp
quản lý vĩ mô đến những nhà quản trị đơn vị để phát
huy hiệu quả kiểm toán nội bộ giờ đây trở thành xu
hướng tất yếu và là nhu cầu khách quan tại mỗi đơn
vị. Cụ thể:
Đối với cơ quan quản lý của Nhà nước:
- Cần xây dựng và ban hành những quy định cho
hoạt động kiểm toán nội bộ phù hợp với điều kiện
mới với nội dung hướng dẫn các đơn vị thiết lập bộ
phận kiểm toán nội bộ.
- Cần thiết phải tổ chức, thiết lập hiệp hội nghề cho
loại hình kiểm toán nội bộ. Chức năng chủ yếu của
hiệp hội là hướng dẫn, đào tạo chuyên môn nghiệp
vụ, kiểm tra giám sát chất lượng kiểm toán nội bộ.
- Song song với những hoạt động về tổ chức
thì nâng cao khả năng chuyên môn và tính chuyên
nghiệp cho các kiểm toán viên nội bộ là hết sức cần
thiết. Hiện nay, chứng chỉ kiểm toán viên nội bộ đã
được một số tổ chức nước ngoài đào tạo, sát hạch và
cấp tại Việt Nam. Đây là một tín hiệu đáng mừng bởi
đã có những quan tâm đúng hướng để nâng cao chất
lượng cho đội ngũ kiểm toán viên nội bộ.
Đối với các nhà quản trị:
- Cần có nhận thức đúng đắn về lợi ích, vị trí, vai
trò của kiểm toán nội bộ. Đặc biệt là cần có sự thay đổi
nhận thức từ sự “đối phó” với quy định của Nhà nước
chuyển sang sự “chủ động” thiết lập để tận, dụng khai
thác những lợi ích của hàng rào phòng thủ này.
- Cần có sự đầu tư thích đáng mang tính “dài
hơi” cho bộ phận kiểm toán nội bộ. Tiếp đó là cần có
một chiến lược từ việc khảo sát, thiết kế, triển khai
tổ chức, vận hành bộ phận kiểm toán nội bộ. Đây là
công việc không đơn giản nhưng lại là vấn đề hết sức
quan trọng.
Như vậy, hoạt động kiểm toán nội bộ tại Việt Nam
vẫn còn đang trong giai đoạn mới phát triển, hệ thống
quản lý chưa đồng bộ, chất lượng hoạt động còn thấp
chưa tương xứng với yêu cầu. Do vậy, khai thác hiệu
quả bộ phận kiểm toán nội bộ là vấn đề cần được
quan tâm một cách thích đáng từ góc độ quản lý Nhà
nước và từ các nhà quản trị doanh nghiệp.
Tài liệu tham khảo:
1. Nguyễn Thị Phương Hoa (2011), Hệ thống kiểm soát nội bộ trong các tập đoàn
kinh tế, Tạp chí kiểm toán số 8;
2. Hoàng Thị Khánh Chi (2015), Kiểm toán nội bộ là sự phát triển tất yếu;
3. Một số website: misa.com.vn, vnaahp.vn, sav.gov.vn, kpmg.com…
Điều này chứng tỏ, các DN Việt hầu như chưa có
nhận thức đầy đủ về vai trò, chức năng của kiểm toán
nội bộ. Kiểm toán nội bộ được xem như tuyến phòng
thủ rủi ro trong DN, nhưng hiện chỉ có những tập
đoàn kinh tế lớn, các ngân hàng mới xây dựng bộ
phận kiểm toán nội bộ.
Số DN xây dựng được bộ phận kiểm toán nội bộ
chưa nhiều, đội ngũ làm kiểm toán nội bộ thiếu và
yếu. Theo Hiệp hội kiểm toán nội bộ Hoa Kỳ (IIA),
số người có chứng chỉ kiểm toán viên nội bộ quốc tế
tại Việt Nam vẫn còn quá ít. Sau 10 năm hiệp hội này
đặt chân vào Việt Nam, số người được đào tạo và cấp
chứng chỉ kiểm toán nội bộ vẫn chưa đến con số 50.
Hiện nhiều DN Việt tuyển dụng nhân sự làm việc
trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán độc lập về làm tại
bộ phận kiểm toán nội bộ, khiến phương pháp và kế
hoạch kiểm toán chưa đạt chuẩn quy định quốc tế.
Đây chính là nguyên nhân mà hoạt động của bộ phận
kiểm toán nội bộ ở các DN chưa thực sự phát huy
hiệu quả.
Trước đây, Quốc hội đã xây dựng và ban hành
Luật kiểm toán độc lập, Luật Kiểm toán nhà nước
nhưng văn bản quy định về kiểm toán nội bộ vẫn sử
dụng Quyết định 832/TC/QĐ/CĐKT ban hành năm
1997. Quy định này không còn phù hợp với điều
kiện hiện nay. Có quy định về thi và cấp chứng chỉ
kiểm toán viên cho hai loại hình kiểm toán là kiểm
toán nhà nước, kiểm toán độc lập nhưng lại chưa
có quy định, hướng dẫn liên quan đến kiểm toán
nội bộ, do vậy vị trí, vai trò của kiểm toán viên nội
bộ chưa được đề cao. Đi kèm với nguồn nhân lực
chưa được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp thì nội
dung kiểm toán cụ thể là chương trình kiểm toán
mẫu áp dụng cho loại hình kiểm toán nội bộ chưa
được ban hành, do vậy để kiểm toán các đơn vị
phải tự xây dựng, do vậy rất khó để đánh giá, kiểm
soát chất lượng…
Nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên chủ yếu là do
nhận thức chưa đầy đủ, tại các đơn vị vẫn chưa hiểu
hết về vai trò vị trí cũng như nội dung của loại kiểm
toán nội bộ. Còn thiếu cơ sở lý luận về hoạt động
kiểm toán nội bộ, hiện nay hệ thống lý luận về kiểm
toán nội bộ tại Việt Nam còn thiếu rất nhiều và chưa
cập nhật theo những nội dung mới của thực tiễn.
Đổi mới để phát huy hiệu quả kiểm toán nội bộ
Thực tế đã cho thấy, không phải DN hay tổ chức
tín dụng nào cũng thấy hết các lợi ích trên và có biện
pháp để hiện thực hóa các lợi ích đó. Nhiều đơn vị
theo đuổi mục tiêu tăng trưởng nóng và đã không
cân bằng được ba mục tiêu bắt buộc của phát triển
bền vững. Đó là tăng trưởng, hiệu quả và kiểm soát.
