TÀI CHÍNH -
Tháng 6/2015
49
lãi vay kết chuyển, tạo ra lá chắn thuế cho doanh
nghiệp thâu tóm. Tuy nhiên, theo DePamphilis
(2009), lợi ích từ thuế trong M&A nhiều hay ít còn
phụ thuộc vào một số yếu tố, như: Mức độ thua
lỗ của công ty bị thâu tóm; Thời gian chuyển lỗ,
tức khoảng thời gian khoản lỗ được phép tính
vào thu nhập chịu thuế. Tại Việt Nam, theo Thông
tư số 78/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính, thời gian
chuyển lỗ tính liên tục không quá 5 năm, kể từ năm
tiếp sau năm phát sinh lỗ; Tình hình kinh doanh
của bên thâu tóm. Cũng theo Thông tư trên, bên
thâu tóm phải đảm bảo thu nhập trong tương lai
cao hơn khoản lỗ kết chuyển trong thời gian được
chuyển lỗ; Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp;
Các yếu tố khác (quy mô công ty, đặc trưng ngành,
hành lang pháp lý…).
Tác động của khoản lợi ích từ thuế đến việc
ra quyết định M&A
Nghiên cứu của Auerbach và Reishus (1987)
là nghiên cứu nổi bật nhất về tác động của thuế
đến M&A, trong đó các tác giả xem xét tác động
khuyến khích và mức độ quan trọng của chính
sách thuế của Hoa Kỳ trong việc ra quyết định
M&A. Theo đó, các chính sách thuế ưu đãi đã kích
thích các hoạt động M&A và phê phán Đạo luật
cải cách thuế 1986 đã làm thu hẹp các ưu đãi thuế
này. Để đánh giá tác động của các ưu đãi thuế đối
với M&A, các tác giả đã xem xét 318 thương vụ
M&A tiêu biểu trong giai đoạn 1968 – 1983, các
doanh nghiệp lựa chọn được phân loại theo tình
trạng thuế ở năm tài chính cuối cùng trước M&A
như sau:
- Bị tính thuế, không có khoản khai lỗ giảm
thuế và tín dụng thuế (tax credit) trong tương lai;
Điển hình có thể thấy, trong các hệ thống thuế của
châu Mỹ, thuật ngữ này chỉ việc ghi nhận có một
phần thuế trong tổng số thuế, khoản thuế phải
trả được giảm đi bằng khoản ghi có. Ví dụ, một
người nợ thuế 10.000 USD sẽ chỉ nợ 9.000 USD
nếu được hưởng tín dụng thuế 1.000 USD. Điều
này có nghĩa, người lao động, hoặc doanh nghiệp
được chính phủ cấp cho 1 khoản tín dụng từ thuế
phải nộp, nhằm đưa vào sản xuất kinh doanh hoặc
phục vụ 1 số hoạt động khác (ví dụ chi phí chăm
sóc trẻ em, phục hồi tài sản lịch sử nổi tiếng…).
- Không bị tính thuế, không có khoản khai lỗ
giảm thuế và tín dụng thuế trong tương lai;
- Có tín dụng thuế, không có khoản khai lỗ
giảm thuế trong tương lai;
- Có tín dụng thuế và khoản khai lỗ giảm thuế
trong tương lai.
Trong thập niên 1970 và 1980, số lượng doanh
nghiệp sử dụng tín dụng thuế và các khoản lỗ kết
chuyển để giảm thuế trong M&A khá lớn, nghĩa là
lợi ích thuế bắt nguồn từ các khoản lỗ kết chuyển
đóng góp một phần quan trọng trong quyết định
M&A, trong khi không có bằng chứng rõ ràng về
quyết định M&A dựa trên lợi ích thuế do việc sử
dụng nợ (đòn bẩy tài chính).
Tác động của lá chắn thuế đối với chi phí thâu tóm
Nghiên cứu của Chow (2012) xem xét tác động
của lá chắn thuế đến chi phí thâu tóm và tài sản
của các cổ đông trong M&A. Chi phí thâu tóm
công ty mục tiêu tính bằng tỷ lệ giá chào bán trên
giá giao dịch bình quân với khung thời gian 1
tuần và 4 tuần tính từ 2 ngày trước ngày thông
báo M&A trở lại. Dữ liệu nghiên cứu sử dụng từ
nguồn của CRSP, COMPUSAT và SDC Planinum
BẢNG 1: THỐNG KÊ THƯƠNG VỤ M&A
Ngành
Mua lại
Tổng giao
dịch mua lại
Sáp nhập
Tổng giao dịch
sáp nhập
Tổng mẫu
HOSE
HNX
HOSE
HNX
Sản xuất
10
1
11
3
3
6
17
Khai khoáng
3
3
0
3
Tài chính – Ngân hàng
2
2
4
1
1
2
6
Vận tải kho bãi
0
1
1
1
Bất động sản
3
1
4
3
3
7
Nông – lâm – ngư nghiệp
2
2
0
2
Thương mại
1
1
0
1
Dịch vụ ăn uống, nghỉ dưỡng
0
1
1
1
Tiện ích công cộng
3
3
0
3
Tổng
21
7
28
5
8
13
41
Nguồn: Tác giả thống kê
