TÀI CHÍNH -
Tháng 02/2016
25
Những bất cập trong lập và trình bày báo cáo
tài chính tại các công ty chứng khoán
Trong giai đoạn 2009 - 2015, phần lớn các công
ty chứng khoán (CTCK) đã thực hiện việc trình bày
các yếu tố trên báo cáo tài chính (BCTC) theo đúng
quy định của chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán.
Tuy nhiên, một số CTCK vẫn vi phạm các quy định
của chuẩn mực, kế toán trong việc ghi nhận các
khoản mục tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu,
doanh thu, chi phí… làm suy giảm tính tin cậy của
thông tin BCTC. Cụ thể, những bất cập trong lập
và trình bày báo cáo tài chính tại các CTCK được
thể hiện như sau:
Thứ nhất,
chỉ tiêu “tiền và tương đương tiền” trên
bảng cân đối kế toán các CTCK phản ánh cả tiền gửi
giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư (NĐT) lẫn
của CTCK; báo cáo lưu chuyển tiền tệ phản ánh cả
dòng tiền tham gia giao dịch chứng khoán của NĐT.
Việc để gộp các tài khoản này với nhau như hiện nay
đang làm xuất hiện con số hàng ngàn tỷ trên bảng
chế độ kế toán và báo cáo lưu chuyển tiền tệ của
CTCK, khiến trong nhiều trường hợp, CTCK có vị
thế được nâng lên quá cao và bị “thổi phồng” giá trị
thật. Hệ quả là không phản ánh kịp thời, trung thực
tình hình tài chính của các CTCK. Đã có các trường
hợp CTCK không tách bạch được tiền gửi của NĐT,
lợi dụng tài khoản, thậm chí chiếm đoạt tiền gửi của
khách hàng cho các mục đích khác, sau đó mất khả
năng thanh toán. Trong thời gian qua, một số CTCK
đã bị phát hiện và xử lý như CTCK VSM, CTCK
Công nghiệp Việt Nam, CTCK An Phát…
Thứ hai,
giá trị trích lập dự phòng giảm giá đầu tư
chứng khoán của các CTCK nhiều khi không chính
xác, đặc biệt đối với chứng khoán phi tập trung -
(OTC). Điều này đã dẫn đến một số tình trạng: (i)
Mức dự phòng trích lập chứng khoán OTC không
chính xác, do tính trung thực của bảng giá CTCK
cung cấp; (ii) chứng khoán không có giá tham khảo;
(iii) tạo ra giao dịch ảo để có cơ sở trích lập dự phòng.
Thứ ba,
các khoản hỗ trợ tài chính cho khách
hàng. Hiện các CTCK thực hiện việc hỗ trợ tài chính
cho khách hàng thông qua một số hình thức như
hợp đồng hợp tác đầu tư, margin, repo, cho vay ứng
trước tiền bán chứng khoán. Bản chất của những
hoạt động này là việc CTCK cho khách hàng vay.
Đây là lĩnh vực mang lại nguồn lợi nhuận khá lớn
cho các CTCK nhưng cũng chứa đựng đầy rủi ro,
đặc biệt là khi hoạt động tài trợ cho khách hàng là
đáng kể và trường hợp thị trường gặp khó khăn,
suy giảm mạnh. Tuy nhiên, giá chứng khoán thì
giảm sút, khả năng thanh khoản thấp.
Thứ tư,
việc ghi nhận chứng khoán phái sinh.
Hiện nay, các CTCK hạch toán nghiệp vụ chưa
thống nhất và chưa có quy trình xử lý kế toán, nếu
khi mua tài sản là công cụ tài chính phái sinh, công
ty sẽ ghi nhận theo giá gốc; quá trình nắm giữ, nếu
giảm giá thì có thể lập dự phòng rủi ro; khi bán,
tất toán công cụ tài chính phái sinh, xác định chênh
lệch và ghi nhận vào thu nhập khác hoặc chi phí
khác. Do đó, chưa có quy định về các chỉ tiêu kinh
tế tài chính được trình bày trên BCTC đối với các
NHỮNGBẤT CẬPTRONGLẬPVÀTRÌNHBÀYBÁOCÁOTÀI CHÍNH
TẠI CÁC CÔNGTY CHỨNG KHOÁNVIỆT NAM
ThS. TRẦN QUỲNH HƯƠNG
- Học viện Ngân hàng
Sự hình thành và ph t triển của c c công ty chứng kho n ở Việt Nam gắn liền với sự
ra đời và ti n trình hoạt động của thị trường chứng kho n. Tuy nhiên, việc vận dụng
những ch nh s ch k to n của c c công ty chứng kho n còn bất cập dẫn đ n hệ thống
b o c o tài ch nh chưa minh bạch, chưa ph t huy được vai trò của mình. Bài vi t phân
t ch những bất cập trong lập và trình bày b o c o tài ch nh tại c c công ty chứng
kho n Việt Nam.
