40
(disaggregate) để dự báo chỉ số lạm phát tổng thể
(aggregate). Mặc dù chỉ số giá tổng thể, chẳng hạn
như Chỉ số giá tiêu dùng (CPI), có thể được tách theo
nhiều cách khác nhau, trong đó có thể tách theo khu
vực địa lý [Hendry và Hubrich (2006)], nhưng các
nhà kinh tế thường tách chỉ số CPI ra thành chỉ số giá
hàng hóa công nghiệp, chỉ số giá năng lượng, chỉ số
giá lương thực và chỉ số giá dịch vụ.
Chỉ số lạm phát lõi (CPI-core) thường được coi là
sự thể hiện xu hướng của lạm phát, còn những biến
động về giá năng lượng và giá lương thực thường
được coi là nhi u. Bởi vậy, nhiều nhà kinh tế sử dụng
dự báo lạm phát lõi như là dự báo cho lạm phát tổng
thể [xem Faust and Wright (2013)].
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ áp dụng cách tiếp
cận tách chỉ số lạm phát CPI theo khu vực thành thị
và nông thôn, đồng thời khai thác thông tin từ sự
chênh lệch tốc độ lạm phát giữa các chỉ số giá thành
T
rong nền kinh tế thị trường, giá của các loại
hàng hóa thường có xu hướng biến động cùng
nhau. Một số hàng hóa là đầu vào của quá trình
sản xuất ra các hàng hóa khác, vì vậy, khi giá đầu vào
tăng/giảm, giá đầu ra cũng sẽ có xu hướng tăng/giảm
theo. Nhiều hàng hóa có tính cạnh tranh với nhau, nên
khi giá của một số hàng hóa tăng/giảm cũng sẽ dẫn
đến sự tăng/giảm giá của các hàng hóa khác.
Chính vì giá của các hàng hóa có xu hướng biến
động cùng nhau, nhưng không đồng thời, nên nếu
xác định được giá của một số hàng hóa nào đó
thường xuyên biến động trước giá của các hàng hóa
khác, người ta có thể sử dụng giá của các hàng hóa
này để dự báo giá của các hàng hóa kia cũng như dự
báo các chỉ số giá tổng hợp.
Nhiều nhà kinh tế đã nghiên cứu mối quan
hệ giữa sự biến động giá của các hàng hóa cơ bản
(commodity) với lạm phát giá tiêu dùng, vì các hàng
hóa cơ bản là đầu vào của quá trình sản xuất và giá
của chúng thường phản ứng nhanh với các thông tin
mới do được xác định trên các thị trường đấu thầu.
Tuy nhiên, theo Boughton, Branson và Muttardy
(1989), mặc dù sự thay đổi xu hướng giá hàng hóa
cơ bản là chỉ số cảnh báo sớm đáng tin cậy cho sự
thay đổi xu hướng của lạm phát giá tiêu dùng tại một
nhóm lớn các nước công nghiệp, nhưng việc giá các
hàng hóa cơ bản có là chỉ báo tin cậy để dự báo tốc
độ lạm phát hay không vẫn là câu hỏi chưa có câu
trả lời rõ ràng.
Một cách tiếp cận khác như Hubrich (2005),
Hendry và Hubrich (2006, 2010) áp dụng là khai
thác thông tin từ các chỉ số lạm phát thành phần
DỰBÁO LẠMPHÁT DỰA TRÊN SỰ CHÊNH LỆCH
GIỮA CÁC CHỈ SỐGIÁ
TS. NGUYỄN ĐỨC ĐỘ
- Viện Kinh tế - Tài chính (Học viện Tài chính)
Các biến động về kinh tế - tài chính, đặc biệt là về sức mua - yếu tố then chốt gây ra lạm
phát - có thể thường xuyên xuất hiện ở khu vực thành thị trước, sau đó mới lan tỏa sang
khu vực nông thôn. Trong bài viết này, tác giả khai thác thông tin từ sự chênh lệch giữa
tốc độ lạm phát của khu vực thành thị so với tốc độ lạm phát trên phạm vi cả nước để xây
dựng mô hình dự báo lạm phát cho nền kinh tế Việt Nam trước 12 tháng.
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
HÌNH 1: MỐI QUAN HỆ GIỮA LẠM PHÁT CÙNG KỲ
CỦA CÁC THÁNG TRONG NĂM,
, VÀ BIẾN SỐ
Nguồn: Tổng cục Thống kê
