102
DIỄN ĐÀN KHOA HỌC
Khi thanh toán tiền bằng ngoại tệ: Ghi giảm nợ
phải trả theo tỷ giá hối đoái, tỷ giá ghi sổ kế toán đích
danh hay tỷ giá nhận nợ/ghi giảm ngoại tệ theo tỷ giá
hối đoái bình quân gia quyền liên hoàn. Đồng thời,
lãi/lỗ phát sinh do chênh lệch tỷ giá hối đoái ghi vào
doanh thu tài chính hoặc chi phí tài chính.
+ Nếu tăng do phát sinh khoản trả trước: Ghi tăng
khoản trả trước cho người bán theo tỷ giá hối đoái
giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh trả trước/ghi
giảm ngoại tệ theo tỷ giá hối đoái ghi sổ kế toán bình
quân gia quyền liên hoàn. Đồng thời, lãi/lỗ do chênh
lệch tỷ giá hối đoái ghi vào doanh thu tài chính hoặc
chi phí tài chính.
+ Khi nhận vật tư, tài sản cố định, chi phí nguyên
tắc xử lý và hạch toán:
Ghi tăng vật tư, tài sản cố định, chi phí… theo tỷ
giá hối đoái giao dịch thực tế phát sinh.
Ghi giảm khoản trả trước cho người bán theo tỷ
giá hối đoái giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh
trả trước.
Ghi giảm ngoại tệ theo tỷ giá hối đoái ghi sổ đích
danh bình quân gia quyền hoặc
Ghi tăng nợ phải trả theo tỷ giá hối đoái tại thực
tế phát sinh giao dịch. Đồng thời, lãi/lỗ do chênh lệch
tỷ giá hối đoái ghi vào doanh thu tài chính, hoặc chi
phí tài chính.
- Trường hợp đối với DN trước hoạt động mà Nhà
nước nắm giữ 100% vốn điều lệ có thực hiện công
trình, dự án trọng điểm quốc gia: Các nghiệp vụ phát
sinh tương tự, chỉ khác phần chênh lệch tỷ giá hối
đoái được ghi nhận lũy kế vào TK 4132.
Thứ hai,
kế toán phát sinh và xử lý chênh lệch tỷ
giá hối đoái do đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có
gốc ngoại tệ:
- Đối với DN hoạt động và DN trước hoạt động
mà Nhà nước không nắm giữ 100% vốn điều lệ: Bù
trừ phát sinh lãi/lỗ tỷ giá hối đoái vào bên Có hoặc
bên Nợ TK 4131, kết quả sẽ ghi nhận vào doanh thu
hoạt động tài chính, hay chi phí hoạt động tài chính.
- Đối với DN hoạt động và DN trước hoạt động
mà Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ có thực hiện
công trình, dự án trọng điểm quốc gia: Ghi nhận lũy
kế vào bên Có hoặc bên Nợ TK 4132, khi công trình,
dự án đi vào hoạt động mới thực hiện phân bổ vào
doanh thu hoạt động tài chính, hay chi phí hoạt động
tài chính.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Tài chính, Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam;
2. Bộ Tài chính, Thông tư số 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 hướng dẫn
chế độ kế toán DN;
3. Một số website: vacpa.org.vn, vaa.net.vn, thuvienphapluat.vn.
Nếu trong kỳ phát sinh nhiều khoản thanh toán phải
thu, phải trả mà chỉ là một đối tượng, thì được phép
xác định tỷ giá bình quân gia quyền di động và giảm
các khoản vốn bằng tiền.
- Tất cả các khoản chênh lệch tỷ giá hối đoái phát
sinh được ghi nhận vào doanh thu tài chính, hoặc
chi phí tài chính tại thời điểm phát sinh. Trường
hợp chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh do đánh
giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ cuối
kỳ bù trừ vào TK 4131 và ghi nhận vào doanh thu
tài chính hoặc chi phí tài chính. Phần chênh lệch
tỷ giá hối đoái giai đoạn trước hoạt động của DN
do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, thì được
phản ánh lũy kế vào TK 4132 và được phân bổ dần
theo thời gian vào doanh thu tài chính, hoặc chi phí
tài chính khi DN đi vào hoạt động với điều kiện
đảm bảo DN không lỗ.
Thứ tư,
về nội dung các khoản mục tiền tệ: Theo
quy định, đó là tiền mặt, tương đương tiền, tiền gửi
có kỳ hạn; các khoản thanh toán phải thu phải trả có
gốc ngoại tệ; các khoản đi vay, cho vay mà có nghĩa
vụ hoàn trả bằng ngoại tệ; các khoản liên quan đến
nhận hoặc đặt cọc, ký cược, ký quỹ được quyền nhận
lại hay phải hoàn trả bằng ngoại tệ. Trường hợp các
khoản trả trước cho người bán, các khoản chi phí trả
trước, các khoản người mua trả tiền trước và doanh
thu nhận trước bằng ngoại tệ chỉ được coi là khoản
mục tiền tệ, khi tại thời điểm lập báo cáo tài chính
có bằng chứng về việc người bán, hoặc DN không
thể cung cấp hàng hóa, dịch vụ mà phải hoàn trả lại
khoản tiền bằng ngoại tệ.
Các nghiệp vụ phát sinh và hạch toán cơ bản
Trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh
của DN, sẽ phát sinh có một số nghiệp vụ phát sinh
và hạch toán cơ bản. Dưới đây là một minh chứng
mà DN cần phải áp dụng đúng theo quy định của
Bộ Tài chính:
Thứ nhất,
phát sinh và xử lý kế toán chênh lệch tỷ
giá hối đoái phát sinh trong kỳ:
- Trường hợp đối với DN hoạt động và DN trước
hoạt động mà Nhà nước không nắm giữ 100% vốn
điều lệ, thì cách xử lý và nguyên tắc hạch toán chênh
lệch tỷ giá hối đoái như sau:
+ Nếu thanh toán ngay bằng ngoại tệ: Ghi tăng vật
tư, tài sản cố định, chi phí…/ghi giảm ngoại tệ theo tỷ
giá hối đoái giao dịch thực tế. Đồng thời, lãi/lỗ phát
sinh do chênh lệch tỷ giá hối đoái ghi vào doanh thu
tài chính, hoặc chi phí tài chính.
+ Nếu khoản nợ chưa thanh toán: Ghi tăng vật tư,
tài sản cố định, chi phí…/ghi tăng nợ phải trả theo tỷ
giá hối đoái giao dịch thực tế.
