TÀI CHÍNH -
Tháng 10/2016
53
T
heo các nguyên tắc và tiêu chí quản trị công
ty (QTCT) tốt do Tổ chức hợp tác phát triển
kinh tế (OECD) đưa ra thì cổ đông có các
quyền cơ bản mà mỗi công ty phải cân nhắc, bảo
đảm làm sao những quyền này thực sự thực hiện.
Trong thông lệ tốt về QTCT, những quyền này là:
Quyền được sở hữu, đăng ký, chuyển nhượng cổ
phiếu; Quyền được công ty cung cấp các thông tin
phù hợp, đặc biệt là về những giao dịch lớn có ảnh
hưởng đến công ty; Quyền được tham gia, bỏ phiếu
tại các đại hội cổ đông; Quyền được bầu chọn, bãi
nhiệm thành viên hội đồng quản trị (HĐQT); Quyền
được chia lợi nhuận từ công ty.
Báo cáo Tổng kết thi hành Luật Doanh nghiệp
(DN) 2005 nhận xét về mức độ bảo vệ lợi ích của
nhà đầu tư ở Việt Nam “Tuy đã có những nỗ lực
lớn về hoàn thiện chính sách, luật pháp liên quan,
nhưng mức độ bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư ở nước
ta vẫn liên tục bị xếp hạng rất thấp so với các quốc
gia trong khu vực và thế giới”.
Còn theo kết quả khảo sát của Tổ chức Tài chính
quốc tế (IFC), mức độ quan tâm của các công ty tới
quyền cổ đông biến đổi khác nhau qua các năm, đạt
bình quân 7,3% năm 2010 và 7,1% năm 2011. Mức
điểm trung bình 7,1% đạt được của toàn bộ 100 công
ty trong mẫu khảo sát cho thấy, quyền cổ đông chưa
thực sự được các công ty niêm yết ở Việt Nam coi
trọng. Như vậy, quyền cổ đông nói chung cần phải
được quan tâm, chú trọng hơn nữa nếu muốn bảo
đảm các tiêu chuẩn cao về quản trị công ty.
Quyền cổ đông cơ bản và các quyền bổ sung
khác của cổ đông
Cổ đông thường có quyền thông qua các giao
dịch lớn của công ty nếu giao dịch lớn hơn một
ngưỡng nhất định. Mức này ở Việt Nam được quy
định là 50% trên tổng tài sản trong Điều lệ mẫu.
Phần lớn các công ty thường áp dụng luôn Điều lệ
mẫu (cổ đông có quyền thông qua các giao dịch lớn
của công ty (sáp nhập, thâu tóm, thoái vốn và/hoặc
mua lại). Đây là một mức ngưỡng cao và thực tế
cho thấy, các công ty ít quan tâm đến việc đề ra một
mức ngưỡng thấp hơn nhằm bảo đảm tinh thần của
QTCT tốt và phù hợp với thông lệ ở các nước khác,
nơi các mức ngưỡng được quy định thấp hơn nhiều.
Có thể nói, hoạt động QTCT ở Việt Nam còn thiên
nhiều về hình thức hơn là nội dung.
Việc thực thi quyền cổ đông vẫn còn có một số
lĩnh vực thực hiện kém. Thực tế cho thấy, các công ty
mới chỉ tuân thủ nguyên tắc về quyền cổ đông trên
hình thức nhiều hơn là nội dung. Chẳng hạn, thông
lệ tốt là bảo đảm cho cổ đông nhận được thông tin
về công ty kiểm toán trước khi chọn kiểm toán tại
đại hội cổ đông (ĐHCĐ) thường niên. Ví dụ, cung
cấp cho cổ đông các thông tin chứng tỏ tính độc lập
của kiểm toán, mức phí kiểm toán và các dịch vụ
phi kiểm toán khác mà công ty kiểm toán đang cung
cấp để làm căn cứ kiểm tra mức độ độc lập của kiểm
toán. Nội dung này thường không được cung cấp
hay báo cáo trong các thông tin về công ty.
Ngoài ra, tuy cổ đông được biểu quyết tại ĐHCĐ
thường niên về việc lựa chọn kiểm toán nhưng các
công ty thường đưa ra một danh sách các ứng viên
kiểm toán để cổ đông chấp thuận, sau đó công ty
được ủy quyền chọn từ danh sách này. Trên thực
tế, HĐQT mới là người chọn kiểm toán độc lập
chứ không phải cổ đông. Những lĩnh vực khác các
công ty thực hiện yếu kém nhất là hoạt động báo
cáo của HĐQT và Ban Kiểm soát về kết quả hoàn
thành nhiệm vụ của những cơ quan này theo Quy
chế QTCT.
Cổ đông cần hiểu rõ quyền và thực thi đầy đủ
BẢOVỆ QUYỀN LỢI CỦA CỔĐÔNG, ĐÁPỨNGTHÔNG LỆ
VÀ CHUẨNMỰC QUỐC TẾ VỀ QUẢNTRỊ CÔNGTY
ThS. PHAN HOÀNG NGỌC -
Bộ Tư pháp
Vấn đề bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư ở Việt Nam theo tinh thần Luật Doanh nghiệp 2014 đã có
nhiều tiến bộ tích cực. Luật đã bổ sung một số quy định nhằm định hình cơ chế bảo vệ các quyền
của cổ đông, trong đó có cổ đông thiểu số; bổ sung thêm phương thức tăng cường tạo thuận lợi cho
cổ đông thực hiện quyền khởi kiện người quản lý khi cần thiết; trình tự, thủ tục khởi kiện cũng đã
rút gọn đơn giản hơn, khắc phục bất cập về chi phí cho các cổ đông - nguyên đơn.
Từ khoá: Quản trị công ty, cổ đông, nhà đầu tư, doanh nghiệp.
