96
DIỄN ĐÀN KHOA HỌC
giảm hơn so với các năm trong tương lai, đây là
khoản “Chênh lệch tạm thời chịu thuế”; Còn nếu
chênh lệch không thuộc hai loại chênh lệch tạm thời
chịu thuế và chênh lệch tạm thời được khấu trừ thì
sẽ là chênh lệch vĩnh viễn.
Thứ tư,
dựa vào kết quả hoạt động sản xuất kinh
doanh của DN: Khi nghiệp vụ kinh tế phát sinh làm
cho Thu nhập kế toán trước thuế < Thu nhập tính thuế;
hoặc làm cho Doanh thu (kế toán) < Doanh thu (Thuế);
hoặc làm cho Chi phí (kế toán) > Chi phí (Thuế). Đây là
khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ.
Khi nghiệp vụ kinh tế phát sinh làm cho Thu
nhập kế toán trước thuế > Thu nhập tính thuế; hoặc
làm cho Doanh thu (kế toán) > Doanh thu (Thuế);
hoặc làm cho Chi phí (kế toán) < Chi phí (Thuế). Đây
là khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế. Nếu chênh
lệch không thuộc hai loại chênh lệch tạm thời chịu
thuế và chênh lệch tạm thời được khấu trừ thì sẽ là
chênh lệch vĩnh viễn.
Thông qua phương pháp phân biệt các khoản
chênh lệch tạm thời và chênh lệch vĩnh viễn nêu
trên sẽ giúp cho những người làm công tác kế toán
tại DN dễ dàng nhận diện rõ đâu là nghiệp vụ có
gây ra chênh lệch tạm thời hay chênh lệch vĩnh viễn
giữa thuế và kế toán? Qua đó, giúp cho việc trình
bày thông tin trên báo cáo tài chính của DN trung
thực, chính xác và hợp lý hơn.
Một số tình huống cụ thể
về chênh lệch tạm thời và chênh lệch vĩnh viễn
Tình huống thứ nhất:
Công ty cổ phần Hoàng Gia
áp dụng chế độ kế toán theo Thông tư 200/2014/
TT-BTC ban hành ngày 22/12/2014 của Bộ trưởng Bộ
Tài chính; Kế toán hàng tồn kho theo phương pháp
kê khai thường xuyên, tính thuế giá trị gia tăng theo
phương pháp khấu trừ, thuế suất thuế TNDN theo
quy định là 20%.
Tại Công ty cổ phần Hoàng Gia trong năm 2016
có tổng thu nhập kế toán là 345.383.000 đồng. Ngày
1/7/2016, Công ty cổ phần Hoàng Gia đưa vào sử dụng
một thiết bị quản lý có nguyên giá 1.200.000.000 đồng.
Công ty xác định sẽ tính thời gian khấu hao là 5 năm,
theo quy định của thuế thì thời gian khấu hao là 4 năm.
Thời gian khấu hao thiết bị giữa công ty và quy
định của thuế không giống nhau làm phát sinh chênh
lệch giữa thu nhập tính thuế và lợi nhuận kế toán, cụ
thể: Theo thông tin trên thì thu nhập kế toán của Công
ty là 345.383.000 đồng. Số tiền khấu hao thiết bị quản
lý do kế toán xác định =1.200.000.000 đồng/5*6/12
= 120.000.000 đồng. Số tiền khấu hao thiết bị quản
lý do thuế xác định = 1.200.000.000 đồng/4*6/12 =
150.000.000 đồng. Chênh lệch tạm thời chịu thuế
= 150.000.000 đồng - 120.000.000 đồng = 30.000.000
đồng, vì doanh thu không đổi nên thu nhập chịu
thuế sẽ ít hơn thu nhập kế toán là 30.000.000 đồng.
Xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả = 30.000.000
đồng * 20% = 6.000.000 đồng. Kế toán ghi sổ: Nợ TK
8212/ Có TK 347 số tiền là 6.000.000 đồng.
Như vậy thu nhập tính thuế tại Công ty là
315.383.000 đồng; thuế TNDN phải nộp là 63.077.000
đồng, khi đó lợi nhuận kế toán sau thuế của Công ty
là 276.306.000 đồng.
- Tình huống thứ hai:
Công ty cổ phần Thu Anh
áp dụng chế độ kế toán theo Thông tư 200/2014/
TT-BTC; Kế toán hàng tồn kho theo phương pháp
kê khai thường xuyên, tính thuế giá trị gia tăng theo
phương pháp khấu trừ, thuế suất thuế TNDN theo
quy định là 20%.
Tại Công ty cổ phần Thu Anh trong năm 2016 có
tổng lợi nhuận kế toán là 299.648.000 đồng. Cũng
trong năm 2016, Công ty cổ phần Thu Anh trích
trước chi phí sửa chữa lớn tài sản cố định sử dụng
ở bộ phận bán hàng số tiền 150.000.000 đồng nhưng
thực tế trong năm không phát sinh khoản chi phí
này. Đồng thời, trong năm 2016 Công ty cổ phần
Thu Anh chi tiền mặt nộp phạt vi phạm giao thông
số tiền 1.200.000 đồng.
Theo các thông tin trên, kế toán xác định lợi
nhuận kế toán và thu nhập tính thuế để tiến hành
điều chỉnh cho phù hợp với quy định như sau: Lợi
nhuận kế toán tại Công ty là 299.648.000 đồng.
Trong năm Công ty trích trước chi phí sửa chữa
lớn tài sản cô định nhưng thực tế không phát sinh
khoản chi phí này. Do vậy, chênh lệch tạm thời được
khấu trừ phát sinh trong năm 2016 là 150.000.000
đồng, từ đó làm phát sinh tài sản thuế thu nhập
hoãn lại 150.000.000 đồng * 20% tức là 30.000.000
đồng. Kế toán ghi sổ theo bút toán: Nợ TK 243/Có
TK 8212 số tiền là 30.000.000 đồng.
Khoản nộp phạt vi phạm giao thông theo quy
định không được tính là chi phí hợp lý khi tính thuế
TNDN. Do vậy, cần loại khỏi chi phí tính thuế TNDN
là 1.200.000 đồng. Khi đó, thu nhập tính thuế tại
công ty là 450.848.000 đồng, thuế TNDN phải nộp là
450.848.000 đồng * 20% tức là 239.478.000 đồng.
Tài liệu tham khảo:
1. Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 17 “Thuế TNDN” (VAS-17);
2. Thông tư số 20/2006/TT-BTC ngày 20/03/2006 của Bộ Tài chính;
3. Thông tư 96/2015/TT-BTC của Bộ Tài chính hướng dẫn về thuế TNDN tại
Nghị định 12/2015/NĐ-CP ngày 12/2/2015 của Chính phủ bổ sung một số
điều của Thông tư 78/2014/TT-BTC ngày 18/6/2014, Thông tư 119/2014/
TT-BTC ngày 25/8/2014, Thông tư 151/2014/TT-BTC ngày 10/10/2014 của
Bộ Tài chính.
