66
KINH TẾ - TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
tập huấn cho người nộp thuế (NNT) về sự cần thiết
của việc tuân thủ pháp luật thuế đến việc thiết lập
mối quan hệ hợp tác với các nghiệp đoàn, in ấn các ấn
phẩm thông tin chứa đựng các nội dung về tuân thủ
và các hành vi lạm dụng, gian lận thuế…
Nhóm 2, tăng cường các nguồn thông tin, bao gồm
các cơ sở dữ liệu chuyên biệt về các giao dịch BĐS.
Việc xây dựng các cơ sở dữ liệu chuyên biệt này đã
được phát triển và phổ biến ở nhiều quốc gia. Đơn cử
như: Ở Ireland, một cơ sở dữ liệu của các đại lý BĐS
bao gồm việc bán tài sản ở nước ngoài đang được phổ
biến…
Nhóm 3, tái cấu trúc hoạt động quản lý thuế. Một
số cơ quan thuế đã thiết lập các tổ đặc biệt chuyên để
xử lý các trường hợp liên quan đến trốn thuế, gian lận
thuế trong lĩnh vực BĐS. Các tổ này có thể thúc đẩy
tính tuân thủ của NNT do cung cấp dịch vụ tốt hơn
cho cộng đồng và có các cơ chế quản lý kịp thời để
trừng phạt hiệu quả các trường hợp không tuân thủ.
Nhóm 4, thống kê toàn bộ các tài sản BĐS. Đan
Mạch đã xây dựng một bảng kê toàn bộ tài sản BĐS.
Tại Na Uy và Tây Ban Nha, mỗi tài sản BĐS có một mã
số nhận dạng, độc lập với việc thay đổi quyền sở hữu
và địa chỉ. Việc đánh số này làm tăng tính tuân thủ và
thuận lợi cho trao đổi thông tin giữa các cơ quan thuế
có ký kết hiệp định.
Thứ năm,
xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin
Thông tin đóng vai trò quan trọng trong phòng
chống gian lận thuế, đặc biệt trong lĩnh vực BĐS.
Nguồn thông tin đầy đủ, kịp thời, đáng tin cậy là điều
kiện để đưa ra các biện pháp kỹ thuật đã đề cập có thể
thực hiện. Thiếu thông tin thì tất cả các phương pháp
nói trên sẽ giảm hiệu quả đáng kể. Thông tin có thể
được phân chia thành 3 nguồn sau:
Nguồn thứ nhất là báo cáo cung cấp bởi các bên
thứ ba như: Báo cáo giao dịch đáng ngờ, báo cáo các
giao dịch tiền mặt, đặc biệt là báo cáo của các đại lý
BĐS và các tổ chức tài chính (Australia, Canada, Đan
Mạch, Ireland, Na Uy…; Nguồn thứ hai là hồ sơ khai
thuế của NNT với các thông tin về BĐS, có thể được
sử dụng để đối chiếu với nguồn tin từ các bên thứ ba.
Nguồn thứ ba là thông tin lưu trữ của các cơ quan
hành chính công như văn phòng đăng ký đất, văn
phòng quyền sử dụng đất và các văn phòng công
chứng. Tại Ireland, văn phòng đăng ký đất cung cấp
cho cơ quan thuế quyền truy cập online và các công
cụ tìm kiếm để phân tích các thông tin này. Tại Thụy
Điển, cơ quan thuế nhận thông tin tự động về tất cả
các giao dịch liên quan đến BĐS…
Bài học choViệt Nam
Từ kinh nghiệm chống gian lận thuế của các
nước trong lĩnh vực kinh doanh BĐS, có thể rút ra
những bài học sau cho Việt Nam:
Một là,
kỹ thuật quản lý rủi ro được áp dụng
xuyên suốt trong toàn bộ quy trình quản lý thuế
đối với lĩnh vực kinh doanh BĐS. Trước hết, trên
cơ sở nắm bắt đặc điểm của BĐS, cơ quan thuế phải
nghiên cứu để hệ thống hóa các dấu hiệu rủi ro đặc
thù của lĩnh vực kinh doanh BĐS, nhằm giúp cán
bộ quản lý và đặc biệt là cán bộ thanh tra thuế chủ
động trong công tác quản lý thuế và phát hiện các
hành vi gian lận thuế.
Hai là,
cần phân loại NNT dựa theo tiêu chí mức
độ tuân thủ pháp luật thuế để có biện pháp quản
lý thuế phù hợp. Với những NNT có ý thức chấp
hành tốt thì tạo mọi điều kiện thuận lợi để thực hiện
nghĩa vụ thuế. Với những NNT không chấp hành
tốt pháp luật thuế thì phải thường xuyên giám sát
chặt chẽ và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.
Ba là,
thông tin đóng vai trò vô cùng quan trọng
trong hoạt động quản lý thuế nói chung và chống
gian lận thuế ở lĩnh vực kinh doanh BĐS nói riêng.
Việc phối hợp trao đổi thông tin giữa cơ quan thuế
với cơ quan quản lý Nhà nước về đất đai (cơ quan
địa chính) và các cơ quan nhà nước khác có liên
quan cùng với việc tổ chức thu thập thông tin trên
thị trường BĐS và các tổ chức, cá nhân khác trong xã
hội sẽ góp phần tạo nên hệ thống thông tin đầy đủ
và toàn diện. Đây chính là cơ sở để nắm bắt chính
xác mọi giao dịch kinh doanh BĐS. Qua đó, đảm
bảo nắm bắt chính xác nghĩa vụ thuế của người kinh
doanh BĐS.
Bốn là,
công tác tuyên truyền có tác động không
nhỏ đến ý thức tuân thủ của người kinh doanh
BĐS nói riêng và NNT nói chung. Do vậy, cần chú
ý đúng mức đến công tác tuyên truyền thuế. Đặc
biệt, việc tuyên truyền cần được cá biệt hóa phù
hợp với từng đối tượng được tuyên truyền. Với
lĩnh vực kinh doanh BĐS, cần có những chiến dịch
truyền thông riêng và đặc thù với nội dung và cách
thức phù hợp.
Năm là,
cần xác định rõ thẩm quyền của cơ quan
thuế và các cơ quan Nhà nước khác trong quản lý
thuế trên cơ sở xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ
giữa cơ quan thuế với các cơ quan chấp pháp trong
đấu tranh chống gian lận thuế. Tùy theo thể chế
chính trị và đặc điểm tổ chức bộ máy Nhà nước của
mỗi quốc gia mà các thẩm quyền thanh tra thuế và
điều tra thuế được giao cho cơ quan thuế và các cơ
quan chấp pháp khác. Đây chính là nền tảng pháp lý
để công tác phối hợp chống gian lận thuế nói chung
và chống gian lận thuế trong kinh doanh BĐS nói
riêng phát huy hiệu quả cao nhất.
