68
KINH TẾ - TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
Các trường đại học phải cải thiện hiệu suất hoạt
động và sẽ nhận được kinh phí thực hiện nếu họ
đáp ứng được các mục tiêu của Chính phủ. Theo
đó, Chính phủ Australia khuyến khích các trường
đại học theo đuổi các sứ mệnh đặc thù của mình
cùng với việc báo cáo công khai kết quả thực hiện
nhiệm vụ theo mục tiêu đề ra và theo các tiêu chuẩn
đã được thống nhất.
Vương quốc Anh:
Trong những năm qua, Chính phủ Anh đã có
những cải cách mạnh mẽ trong phương thức tài
trợ công hệ thống giáo dục đại học theo hướng chú
trọng những nghiên cứu có chọn lọc và dựa trên các
yếu tố thị trường. Theo đó, Chính phủ nước này đã
thành lập Ủy ban Thẩm tra giáo dục đại học quốc
gia vào năm 1997. Cơ quan này có nhiệm vụ đưa ra
những cải cách như: các khoản tín dụng sinh viên;
sự linh hoạt cho các trường đại học khi thiết lập chi
phí biến đổi và phân cấp lập kế hoạch ngân sách
nhằm hỗ trợ cho sự tăng trưởng ngành giáo dục đại
học tại Anh… Bởi vậy mà giáo dục đại học ở Anh đã
thay đổi theo hướng: (1) tăng số lượng các trường
đại học; (2) tăng số lượng sinh viên nhập học từ
400.000 (năm 1960) lên 2 triệu (năm 2000); (3) đảm
bảo hài hòa nguồn kinh phí tài trợ công và tài trợ tư
nhân; (4) thay đổi cơ chế phân bổ ngân sách cho việc
giảng dạy và nghiên cứu khoa học…
Tuy nhiên, giáo dục đại học ở Anh cũng phải đối
mặt với những thách thức như: nguồn kinh phí tài
trợ cho hoạt động giáo dục đại học còn ở mức hạn
chế trong số các nước phát triển; hỗ trợ kinh phí cho
sinh viên vẫn không đầy đủ; thiếu công bằng trong
việc tuyển sinh. Để giải quyết những bất cập này,
Chính phủ Anh đã quyết định thành lập Hội đồng
Giáo dục Đại học để phân bổ, tài trợ nguồn kinh phí
cho các trường đại học phục vụ cho hoạt động giảng
dạy và nghiên cứu khoa học.
Hiện nay, các dự án nghiên cứu tại các trường
đại học ở Anh nhận được nguồn kinh phí tài trợ chủ
yếu từ Chính phủ và khu vực kinh tế tư nhân. Tùy
vào đặc thù, tính chất của mỗi dự án nghiên cứu để
phân bổ nguồn kinh phí cho các nhà nghiên cứu,
nhà khoa học và các nhóm nghiên…
Gợi ý chính sách cho Việt Nam
Trên cơ sở tham khảo các chính sách, phương
pháp của một số quốc gia trên thế giới, tác giả xin
mạnh dạn đề xuất một số gợi ý chính sách tài trợ
vốn cho giáo dục đại học ở Việt Nam như sau:
Thứ nhất,
áp dụng mô hình phân bổ ngân sách
hiệu quả. Khi chi phí cho giáo dục đại học tăng
lên sẽ đi kèm với sự suy giảm chi tiêu công của
Chính phủ để thực thi các chính sách kinh tế - xã
hội khác. Vì vậy, Chính phủ cần áp dụng mô hình
phân bổ công thức, tức là mô hình phân bổ ngân
sách dựa trên các tiêu chí để tính toán quy mô của
các khoản tài trợ cho các tổ chức giáo dục đại học.
Các tiêu chí cần phản ánh hiệu suất hoạt động của
trường đại học như: số lượng sinh viên, tổng số
giờ giảng thực hiện, chất lượng công trình nghiên
cứu, số lượng sinh viên tốt nghiệp tìm được việc
làm liên quan đến chuyên ngành được đào tạo…
Hơn nữa, phương thức tài trợ có thể là trực tiếp
hoặc theo gói ngân sách nhưng cần chú trọng vào
chất lượng dự án nghiên cứu dựa trên các tiêu chí
đánh giá cụ thể.
Thứ hai,
đa dạng hoá các nguồn tài trợ: Ba nguồn
tài trợ chính cho giáo dục đại học là Chính phủ, học
phí từ sinh viên và khu vực tư nhân trong đó phần
lớn các nước đang phát triển vẫn phụ thuộc nhiều
vào nguồn ngân sách nhà nước. Để giảm áp lực
ngân sách, giáo dục đại học cần được cải cách theo
định hướng thị trường, tăng tính chủ động, thiết lập
cơ chế tiếp cận với thị trường nhằm thu hút nhiều
hơn nữa nguồn tài trợ từ khu vực tư nhân.
Thứ ba,
khuyến khích tư nhân hoá, chuyển đổi
đại học công hoạt động theo cơ chế thị trường. Trong
tương lai, với xu thế toàn cầu hoá, hoạt động của
các trường đại học dự kiến sẽ ngày càng phức tạp
với tính cạnh tranh lớn và đòi hỏi của xã hội ngày
càng cao. Trường đại học có thể hoạt động như một
doanh nghiệp, thương mại hoá các dịch vụ như hợp
đồng đào tạo, nghiên cứu, tư vấn, cung cấp dịch vụ
công nghệ thông tin cho công chúng nhằm tạo ra lợi
nhuận. Các trường có thể ký hợp đồng về việc cung
cấp các khoá học đặc thù, các dự án nghiên cứu với
chính quyền các cấp hoặc các tổ chức tư nhân để thu
phí. Bên cạnh đó, Nhà nước cần tăng cường sự giám
sát để đảm bảo sự minh bạch, chất lượng đào tạo,
hạn chế sự gian lận trong hoạt động tuyển dụng,
qua cách tính học phí, lệ phí và vi phạm các quy
định về quản lý tài chính.
Tài liệu tham khảo:
1. Abd Rahman Ahmad, Ng Kim Soon, Faculty of Technology Management and
Business, Universiti Tun Hussein Onn Malaysia, Funding Higher Education:
Analysis from the context of developing country;
2. Abd Rahman Ahmad, Ng Kim Soon, Mohd Nazir Mohd Adi, Harris Md Noor,
Faculty of Technology Management and Business, Universiti Tun Hussein
Onn Malaysia, Funding Higher Education from the Perspective of Developed
Country;
3. Australian Government, Transforming Australia’s Higher Education System,
Commonwealth of Australia 2009.
