57
của Kenyes, mối tương quan giữa chu kỳ kinh tế và
chính sách tài khóa được khái quát như sau:
BẢNG 1: MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA VỚI
CHU KỲ KINH TẾ
Ngược chu kỳ
Thuận chu kỳ
Good times
Bad times
Good times
Bad times
Giảm chi tiêu
Chính phủ
Tăng thuế
Tăng chi tiêu
Chính phủ
Giảm thuế
Tăng chi tiêu
Chính phủ
Giảm thuế
Giảm chi tiêu
Chính phủ
Tăng thuế
Chính sách
thu hẹp
Chính sách
mở rộng
Chính sách
mở rộng
Chính sách
thu hẹp
Good times: Thời kỳ tăng trưởng, tổng sản lượng nền kinh tế tăng cao.
Bad times: Thời kỳ suy thoái, tổng sản lượng nền kinh tế giảm sút.
Nguồn: Tác giả tổng hợp
Cùng nghiên cứu về tính chu kỳ kinh tế, hai nhà
kinh tế đạt giải Nobel năm 2004 là Finn E. Kydland
và Edward C. Prescott đưa ra quan điểm khởi nguồn
cho Lý thuyết chu kỳ kinh tế thực vào năm 1982 để
giải thích sự tăng rồi giảm của nền kinh tế một quốc
gia. Lý thuyết này cho rằng, chu kỳ kinh tế là phản
ứng để tối ưu hóa của nền kinh tế trước các cú sốc
thực như sốc về công nghệ, thiên tai, chiến tranh,
những biến động tiêu cực hay tích cực về năng suất
lao động trong một khu vực có thể lan tỏa trong
nền kinh tế và gây ra những dao động có tính chu
kỳ. Khác với quan điểm trên Keynes cho rằng, chu
kỳ kinh tế bắt nguồn từ sự không hoàn hảo của thị
KINH TẾ - TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
CHÍNH SÁCHTÀI KHÓA
VÀ TÍNH CHUKỲ KINHTẾ TẠI CÁC NỀNKINHTẾ
ThS. PHẠM DUY LINH
– Cao đẳng Tài chính hải quan
Sử dụng chính sách tài khóa để điều hành kinh tế đã được đề cập bởi lý thuyết của J.M Kenyes. Việc
vận dụng lý thuyết này trong điều hành kinh tế của các quốc gia vẫn đang tiếp tục là đề tài tranh
luận, đặc biệt với vai trò không thể phủ nhận của Nhà nước đối với quá trình tăng trưởng kinh tế.
Những nghiên cứu thực nghiệm thời gian qua cho thấy, ở các nước phát triển, chính sách tài khóa
là nghịch chu kỳ, hoặc không theo chu kỳ kinh tế. Ngược lại, ở những nền kinh tế đang phát triển
là thuận chu kỳ. Bài viết điểm qua một số nghiên cứu thực nghiệm về tính chu kỳ kinh tế và chính
sách tài khóa tại các nước phát triển và đang phát triển nhằm cung cấp thêm góc nhìn trong điều
hành kinh tế vĩ mô của các quốc gia này.
•
Từ khóa: Chính sách tài khóa, kinh tế, tiền tệ, lãi suất, tăng trưởng.
Tính chu kỳ kinh tế và tác động
của chính sách tài khóa
Trong cuốn “Lý thuyết chung về việc làm, lãi suất
và tiền tệ” năm 1936, J.M Kenyes đã coi chi ngân
sách là một công cụ cơ bản của chính phủ, nhằm
can thiệp vào sự phát triển có tính chu kỳ của nền
kinh tế, để vượt qua khủng hoảng hoặc duy trì ổn
định ở giai đoạn tăng trưởng nóng. Bởi vậy, sự hình
thành cơ cấu chi và tốc độ chi là yếu tố quan trọng
không thể tách rời. Tốc độ chi tiêu của chính phủ
cần phải thúc đẩy tăng thu nhập quốc dân và cuối
cùng phải hướng vào mục tiêu cải thiện việc làm.
Để thực hiện điều này, chính phủ phải tác động đến
tiêu dùng cá nhân và tiêu dùng đầu tư. Bên cạnh
chi tiêu của chính phủ, Kenyes coi thuế là một công
cụ quan trọng để điều chỉnh kinh tế vĩ mô, sự thay
đổi trong chính sách thuế có thể tác động đến “giới
hạn tiêu dùng” và cầu của chính phủ được đảm bảo
bằng thuế sẽ thúc đẩy hoạt động kinh doanh, từ đó
làm tăng thu nhập quốc dân và việc làm.
Trong giai đoạn suy thoái hoặc tăng trưởng
nóng, chính phủ can thiệp vào nền kinh tế bằng cách
sử dụng công cụ chính sách tài khóa (chi tiêu chính
phủ, thuế, trợ cấp…) và chính sách tiền tệ (cung
tiền, lãi suất, tỷ giá hối đoái…). Việc sử dụng chính
sách tài khóa, tiền tệ theo chu kỳ suy thoái hay tăng
trưởng kinh tế được chia thành trạng thái: thuận
chu kỳ và ngược chu kỳ. Dựa trên cơ sở lý thuyết
