TÀI CHÍNH -
Tháng 6/2016
61
lực trả nợ ngày càng lớn.
Về chi tiêu công, đối với chi đầu tư cần loại bỏ
các dự án không hiệu quả và có cơ chế đủ mạnh để
kiểm tra, giám sát và xử lý các vấn đề phát sinh,
đặc biệt là tình trạng nhiều dự án trì hoãn triển
khai nhằm điều chỉnh tăng vốn đầu tư, làm giảm
hiệu quả sử dụng đồng vốn. Chi thường xuyên cần
phải được kiểm soát để tránh tình trạng chi quá
lớn cho hoạt động quản lý hành chính Nhà nước
nhưng chưa hiệu quả, cải cách các khoản chi lương
hưu, an sinh xã hội theo hướng nâng cao phúc lợi
xã hội; đồng thời, giảm thiểu sự thất thoát và lãng
phí ngân sách quốc gia.
Thứ ba,
tiếp tục tái cơ cấu nợ theo hướng bền
vững. Một trong những nguyên nhân chính dẫn
đến khủng hoảng nợ công ở Hy Lạp là kết cấu
nợ thiếu an toàn với tỷ trọng nợ nước ngoài và
nợ ngắn hạn chiếm tỷ trọng lớn, vì vậy Việt Nam
cần tiếp tục cải thiện các chỉ tiêu này trong thời
gian tới. Tăng tỷ trọng nợ trong nước thông qua
việc tăng tính hấp dẫn đối với trái phiếu chính
phủ trong nước đối với các nhà đầu tư về tính
thanh khoản, linh hoạt, lợi tức, kỳ hạn… Thực
hiện tăng dần kỳ hạn trái phiếu chính phủ (kỳ
hạn trung bình phải trong khoảng 5-10 năm), để
cân đối với việc sử dụng nguồn vốn vay, phòng
ngừa rủi ro thanh khoản khi các khoản nợ đến
hạn và phải dùng đến các biện pháp phát hành
trái phiếu chính phủ quốc tế để đảo nợ. Kết hợp
với điều này, cần tiếp tục phát triển thị trường
trái phiếu chính phủ nói riêng và thị trường vốn
nói chung, để đảm bảo nhu cầu huy động vốn và
thanh khoản ngân sách về lâu dài.
Tài liệu tham khảo:
1. European Commission (2016), European Commission staff working docu-
ment, Country Report Portugal 2016, Brussels;
2. European Commission (2016), European Commission staff working docu-
ment, Country Report Italy 2016, Brussels;
3. Chính phủ (2015), Báo cáo số 231/BC-CP ngày 18/5/2015 về sử dụng vốn
vay, quản lý nợ công;
4. Bộ Tài chính (2014) Bản tin nợ công;
5. Website:
;
/; www.
tradingeconomics.com;
2015 nợ công của Bồ Đào Nha giảm xuống còn
127,8%. Với những nỗ lực về cải thiện nền kinh
tế, vấn đề thâm hụt ngân sách và hoạt động vay
nợ dự kiến sẽ tạo động lực cho khoản nợ công Bồ
Đào Nha và tiếp tục giảm xuống còn 124% vào
cuối năm 2016. Tương tự, các chính sách khắt khe
của Chính phủ Tây Ban Nha nhằm đảm bảo kỷ
luật ngân sách, cải cách thuế và tăng khả năng
cạnh tranh của nền kinh tế trong suốt thời gian
từ năm 2008 đến năm 2014 đã thu lại được những
kết quả khả quan, khi Tây Ban Nha đã dần thoát
khỏi vòng xoáy khủng hoảng nợ với mức nợ công
giảm còn 98,6% năm 2015. Nợ công Tây Ban Nha
tính đến thời điểm này không còn được xem là
gánh nặng lớn đối với nền kinh tế, mà còn tạo
tiền đề cho việc kích thích tăng trưởng kinh tế
trong thời gian tới.
Một số gợi ý chính sách đối với Việt Nam
Từ những kinh nghiệm xử lý nợ công của các
nước châu Âu, bài viết đề xuất một số gợi ý nhằm
cải thiện sự an toàn và bền vững nợ công Việt Nam
trong thời gian tới.
Thứ nhất,
tập trung cải thiện hiệu quả kinh tế.
Tăng trưởng kinh tế Việt Nam chủ yếu vẫn phụ
thuộc vào yếu tố vốn (đóng góp trên 50% vào
tăng trưởng kinh tế hàng năm), như vậy cần khắc
phục thực trạng này theo hướng tăng năng suất
lao động, tiết kiệm chi phí sản xuất, nâng cao hiệu
quả sử dụng các nguồn lực (vốn, tài nguyên thiên
nhiên, đất đai…), qua đó, góp phần nâng cao năng
lực cạnh tranh và tăng khả năng tích luỹ. Tiềm lực
kinh tế nội tại của quốc gia được củng cố sẽ là nền
móng vững chắc, để đảm bảo nguồn kinh phí đáp
ứng nhu cầu đầu tư và trang trải cho các khoản
nợ công khi đến hạn mà không tạo gánh nặng cho
ngân sách nhà nước.
Thứ hai,
thực hiện nghiêm túc kỷ luật ngân sách,
cải cách thuế và thực thi các chính sách, nhằm đảm
bảo nguồn thu bền vững. Chính phủ Tây Ban Nha
đã triển khai thực hiện cải cách thuế và tăng khả
năng cạnh tranh cho nền kinh tế, để đảm bảo kỷ
luật ngân sách đã thu lại những kết quả đáng kể,
cải thiện tình hình nợ công của quốc gia này. Có thể
thấy, trong tổng chi ngân sách nhà nước giai đoạn
2011 – 2015, chi đầu tư luôn ở mức thấp nhất, trong
khi chi trả nợ tăng khoảng 1,83 lần và chi thường
xuyên tăng tới 2,53 lần. Chi thường xuyên và trả nợ
tăng nhanh, nhiều khoản chi lại chưa được quản lý
chặt chẽ, kém hiệu quả, dẫn đến hầu hết các khoản
chi đầu tư phải dựa vào nguồn vay nợ của Chính
phủ, càng làm cho áp lực nợ công tăng cao và áp
Nguyên nhân chính dẫn đến khủng hoảng nợ
công ở Hy Lạp là kết cấu nợ thiếu an toàn với
tỷ trọng nợ nước ngoài và nợ ngắn hạn chiếm
tỷ trọng lớn, vì vậy Việt Nam cần tiếp tục cải
thiện các chỉ tiêu này trong thời gian tới.
