22
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
Thoái vốn doanh nghiệp nhà nước
Báo cáo tại Hội nghị về công tác sắp xếp, đổi mới
doanh nghiệp nhà nước (DNNN) giai đoạn 2011-
2015 và nhiệm vụ, giải pháp giai đoạn 2016-2020 do
Ban Chỉ đạo đổi mới và Phát triển DN tổ chức mới
đây cho thấy, tính đến hết tháng 10/2016, cả nước
chỉ còn 718 DNNN, giảm mạnh so với 1.369 DNNN
năm 2011. Ngoài ra, nếu trước đây DNNN dàn trải
trên 60 ngành, lĩnh vực thì nay chỉ còn tập trung 19
ngành, lĩnh vực, đa số có quy mô vừa và lớn. Giai
đoạn 2011-2015, gần 500 DNNN đã cổ phần hóa, đạt
trên 92% kế hoạch; thoái vốn nhà nước đầu tư tại
DN thu về trên 21.000 tỷ đồng, đạt gần 1,4 lần giá trị
đầu tư. Tuy nhiên, sau cổ phần hóa, tỷ lệ thoái vốn
nhà nước rất thấp. Ví dụ, tính bình quân Nhà nước
còn nắm giữ 81% vốn điều lệ tại DN; Nhà đầu tư
bên ngoài nắm 9,5%; nhà đầu tư chiến lược nắm giữ
7,13%; người lao động và tổ chức công đoàn nắm
2,2%).
Trong giai đoạn 2016 - 2020, quá trình cổ phần
hóa tiếp tục được Chính phủ chỉ đạo quyết liệt, mở
rộng tới các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước
lớn, vì thế đòi hỏi phải có cơ chế phù hợp nhằm xử
lý dứt điểm tồn tại về tài chính trước khi xác định
giá trị DN, tổ chức định giá sát với giá thị trường;
bán cổ phần công khai, minh bạch; gắn cổ phần hóa
(CPH) với thị trường chứng khoán và thu hút được
nhiều nhà đầu tư tham gia mua cổ phần... Dự kiến,
nếu thoái hết vốn tại 12 DN kế hoạch, Nhà nước
có thể thu được tới 7,2 tỷ USD (khoảng 160.000 tỷ
đồng). Đây sẽ là nguồn thu rất lớn phục vụ cho mục
tiêu phát triển kinh tế, xã hội, an sinh xã hội và tăng
trưởng bền vững, bảo vệ môi trường trong bối cảnh
ngân sách khó khăn như hiện nay.
Quá trình thoái, bán vốn DNNN thời gian qua
đặt ra những vướng mắc cần phải tháo gỡ xuất phát
từ cả các nguyên nhân chủ quan và khách quan như:
Thứ nhất,
những trở ngại từ thị trường (bối cảnh
chứng khoán suy giảm; một số vướng mắc trong cơ
chế; chất lượng nguồn hàng hạn chế), yếu tố vùng -
miền, ngành và lĩnh vực có ảnh hưởng lớn tới tiến độ
và kết quả của việc thoái vốn. Ngoài ra, khả năng tiếp
cận thông tin để định giá cũng khiến các tổ chức tư
vấn tốn kém cả về thời gian và công sức, thậm chí có
thể ảnh hưởng tới yếu tố cơ hội trên thị trường hoặc
có thể gặp phải rủi ro nếu trường hợp thông tin khó
thẩm định và không đầy đủ.
Thứ hai,
vi phạm nghĩa vụ công bố thông tin:
Theo công bố của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến
ngày 31/7/2016, có 322 DNNN chưa thực hiện công
bố thông tin theo quy định tại Nghị định 81/2015/
NĐ-CP; 7/22 bộ ngành, 14/63 địa phương và 16/30
tập đoàn, tổng công ty nhà nước thực hiện công bố
thông tin của DNNN theo yêu cầu. Trong khi đó,
theo quy định, các DN sẽ phải nộp báo cáo kế hoạch
sản xuất kinh doanh, đầu tư phát triển hàng năm;
Kế hoạch sản xuất kinh doanh hàng năm và 3 năm
gần nhất; kết quả thực hiện nhiệm vụ công ích và
trách nhiệm xã hội; sắp xếp đổi mới hàng năm...
Thứ ba,
rủi ro trách nhiệm và hiệu quả của việc
thoái vốn: Việc thoái vốn phải xác định thực tế hoạt
động của DN như thế nào, vào thời điểm nào cho
phù hợp và thoái vốn là để DN sau đó hoạt động
tốt hơn. Điều quan trọng, việc bán cổ phần của các
công ty này phải được chào bán công khai trên thị
trường chứng khoán để đạt hiệu quả cao nhất. Hiện
việc niêm yết trên thị trường chứng khoán (TTCK)
là bắt buộc đối với các DNNN sau khi CPH vì điều
THOÁI VỐNNHÀNƯỚCTẠI DOANHNGHIỆP
VÀVẤNĐỀGIỮTHƯƠNGHIỆUBẰNG“CỔPHẦNVÀNG”
TS. LÊ MINH TOÀN
- Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông
Dự kiến, quá trình thoái vốn tại các doanh nghiệp nhà nước trong giai đoạn 2016-2020 đa số đều là doanh
nghiệp lớn, chiếm ưu thế trong một lĩnh vực sản xuất. Do vậy, khi Nhà nước thoái vốn cần có lộ trình phù
hợp đảm bảo sự phát triển của doanh nghiệp và ổn định thị trường. Về phương án thoái vốn, các doanh
nghiệp phải tiến hành niêm yết trên thị trường chứng khoán trước khi bán vốn nhà nước để bảo đảm công
khai, minh bạch, bảo đảm có lợi nhất cho nhà nước. Tuy nhiên, lựa chọn giữa việc thoái vốn và giữ được
thương hiệu Việt đang đặt ra những vấn đề cả lý luận và thực tiễn khi triển khai thực hiện.
Từ khóa: Thoái vốn, doanh nghiệp nhà nước, cổ phần vàng, nhà đầu tư
