60
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
và giải pháp về tiền tệ của Nhà nước, phù hợp với
đặc điểm của đất nước trong từng thời kỳ, nhằm
phục vụ cho việc thực hiện các mục tiêu phát triển
kinh tế - xã hội của quốc gia trong từng thời kỳ nhất
định. CSTT cũng được xây dựng và thực hiện với
hai hình thức chính:
- CSTT nới lỏng: Là chính sách nhằm cung ứng
thêm tiền tệ cho nền kinh tế, góp phần khuyến
khích đầu tư phát triển sản xuất - kinh doanh, tăng
trưởng kinh tế, tạo công ăn việc làm cho người lao
động. Khi Chính phủ tăng cung tiền sẽ làm tăng sản
lượng, song cũng giống như tác động của CSTK, có
thể rất mạnh, mạnh, yếu hoặc không tác động. CSTT
nới lỏng sẽ tác động mạnh nhất đến sản lượng khi
độ nhạy cảm của đầu tư đối với lãi suất vô cùng lớn;
hoặc độ nhạy cảm của cầu tiền thực tế đối với lãi
suất vô cùng nhỏ và ngược lại.
- CSTT thắt chặt: Là chính sách nhằm giảm mức
cung ứng tiền tệ cho nền kinh tế, góp phần hạn chế
đầu tư phát triển sản xuất - kinh doanh, giảm bớt
mức tăng trưởng kinh tế, kìm chế lạm phát.
Nguyên tắc phối hợp
CSTK và CSTT là hai công cụ quản lý kinh tế vĩ
mô quan trọng, mỗi chính sách có mục tiêu riêng,
nhưng đều cùng theo đuổi mục tiêu chung là tăng
trưởng kinh tế bền vững và có mối quan hệ chặt
chẽ với nhau. Nội dung cơ bản của CSTK là kiểm
soát thu, chi ngân sách do những khoản thu, chi này
có tác động trực tiếp đến tăng trưởng, lạm phát và
nhiều chỉ số kinh tế vĩ mô khác.
CSTK được coi là một trong những chính sách
quan trọng đối với việc ổn định và thực thi chính
sách kinh tế vĩ mô, một CSTK vững mạnh sẽ thúc
đẩy tăng trưởng kinh tế và làm cơ sở để các doanh
nghiệp đưa ra các quyết định đầu tư lớn. Trong
mối quan hệ với giá cả, CSTK là một trong những
nguyên nhân cơ bản của lạm phát, một sự nới lỏng
CSTK đều gây áp lực tăng giá cả hàng hóa dịch vụ
trên hai kênh là thúc đẩy tăng tổng cầu và tài trợ
thâm hụt.
CSTT là công cụ của Ngân hàng Trung ương
(NHTW) để điều tiết quá trình cung ứng tiền, lãi
suất và tín dụng, kết quả là chi phối dòng chu
chuyển tiền và khối lượng tiền để đạt mục tiêu chính
sách đề ra. Một CSTT nới lỏng sẽ làm tăng cung tiền,
giảm lãi suất, qua đó thúc đẩy tăng tổng cầu và gây
áp lực lạm phát nếu cung tiền tăng quá mức so với
sản lượng tiềm năng.
CSTK tác động đến CSTT trước hết qua kênh
tài trợ thâm hụt ngân sách: Nếu thâm hụt ngân
sách được tài trợ từ vay nước ngoài sẽ ảnh hưởng
đến cán cân thanh toán, nếu tài trợ bằng cách vay
từ NHTW thì sẽ làm tăng lượng tiền cung ứng và
mặt bằng giá cả, nếu thâm hụt ngân sách được bù
đắp bằng cách vay từ các ngân hàng thương mại
thì nguồn vốn cho vay các khu vực kinh tế ngoài
quốc doanh sẽ giảm, hạn chế năng lực đầu tư của
các khu vực kinh tế này và ảnh hưởng xấu đến tốc
độ tăng trưởng kinh tế. CSTT tác động đến CSTK
tùy theo mức độ điều chỉnh các công cụ CSTT, một
CSTT thắt chặt sẽ làm giảm đầu tư, khả năng thu
thuế và nguồn thu ngân sách, một sự giảm giá nội
tệ sẽ làm gia tăng khoản nợ Chính phủ bằng ngoại
tệ qui đổi, nếu NHTW điều chỉnh tăng lãi suất thì
giá trái phiếu Chính phủ sẽ giảm và ảnh hưởng
đến khả năng cân đối ngân sách.
Để hạn chế những tác động bất lợi giữa CSTK
và CSTT, cả hai chính sách này phải nhất quán
về mặt mục tiêu, phải tạo ra sự đồng bộ và bổ
sung cho nhau trong quá trình thực thi. Khi bù
đắp thâm hụt ngân sách, Bộ Tài chính có thể phát
hành trái phiếu Chính phủ và NHTW mua vào,
tạo thêm công cụ để điều tiết thị trường tiền tệ.
Trong quá trình thực thi CSTK, việc tài trợ thâm
hụt và các khoản thu, chi lớn của Chính phủ phải
có kế hoạch và được thông báo trước cho NHTW,
giúp NHTW dự báo được diễn biến cung tiền để
kịp thời điều chỉnh theo mục tiêu đề ra và đảm
bảo hiệu quả của CSTT.
Đảm bảo tính thống nhất
Nguyên tắc thống nhất có nghĩa là khi phối hợp
giữa CSTK và CSTT phải đảm bảo thống nhất về
mục tiêu cơ bản của cả hai chính sách.
- Cùng thực hiện mục tiêu tăng trưởng: Để thực
hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế, ngăn chặn đà
suy thoái hoặc khắc phục nền kinh tế sau suy thoái,
Chính phủ phải thực hiện cả CSTK mở rộng và
CSTT nới lỏng. Đặc biệt là cả hai chính sách này
phải nhằm vào việc thực hiện mục tiêu cơ bản là
tăng trưởng kinh tế. Như vậy, CSTK mở rộng sẽ
phát huy được hiệu quả tối đa khi nó được hỗ trợ
bởi CSTT nới lỏng trong trường hợp thực hiện mục
tiêu tăng trưởng kinh tế.
- Cùng thực hiện mục tiêu ổn định: Giả định nền
Chính sách tài khoá và chính sách tiền tệ là hai
công cụ quản lý kinh tế vĩ mô quan trọng, mỗi
chính sách có mục tiêu riêng, nhưng đều cùng
theo đuổi mục tiêu chung là tăng trưởng kinh
tế bền vững và có mối quan hệ chặt chẽ với
nhau.
