64
KINH TẾ - TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
Những biện pháp chống gian lận thuế
Ở hầu hết các quốc gia, bất động sản (BĐS) là lĩnh
vực được xác định có nguy cơ cao về gian lận thuế so
với các ngành nghề, lĩnh vực kinh tế khác. Theo báo
cáo của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD)
năm 2007, quy mô gian lận thuế trong lĩnh vực BĐS
của Áo ước tính khoảng 70 triệu EUR. Trong khi đó,
cơ quan thuế Ireland đã thu hồi được khoảng 125 triệu
EUR năm 2006 trong chiến dịch hướng vào các doanh
nghiệp xây dựng. Theo báo cáo gần đây của Mạng
Công lý Thuế Australia (Tax Justice Network) về tình
hình thực hiện nghĩa vụ thuế của các công ty ASX200
cho thấy, BĐS là lĩnh vực cómức độ trốn thuế lớn nhất.
Mức thuế suất hiệu quả của 1 doanh nghiệp (DN)
được tính là tỷ trọng % số thuế đã nộp bởi DN trên
lợi nhuận báo cáo trung bình chỉ khoảng 5%, trong
khi trung vị thấp dưới 1% (So với trung bình của toàn
bộ các công ty ASX200 là 23% và mức thuế suất luật
định là 30%).
Đặc trưng của kinh doanh BĐS là giá trị đầu tư và
lợi nhuận cao. Theo OECD (2007), có 3 nguyên nhân
chính dẫn đến rủi ro cao trong kinh doanh BĐS: (i) Giá
trị thực của tài sản BĐS có thể dễ dàng khai báo dưới
giá hoặc trên giá; (ii) Là lĩnh vực hấp dẫn đối với các
nguồn tiền tội phạm; (iii) Khả năng che giấu chủ sở
hữu thực sự. Một số hành vi gian lận thuế phổ biến có
thể kể đến là: Gian lận về giá; che giấu doanh thu và
các giao dịch kinh tế; sử dụng người ủy quyền hoặc
giả mạo, các DN trung gian hoặc quỹ đầu tư để giấu
đi danh tính của những người chủ hưởng lợi thực sự.
Các biện pháp chống gian lận thuế trong lĩnh vực
này bao gồm: (i) Xác định nhóm dấu hiệu cảnh báo
rủi ro; (ii) Xây dựng các biện pháp kỹ thuật nhận diện
đối tượng rủi ro; (iii) Xây dựng các phương pháp điều
tra những đối tượng nghi vấn; (iv) Áp dụng các biện
pháp tăng cường tính tuân thủ; (v) Xây dựng cơ sở dữ
liệu thông tin.
Thứ nhất,
xác định nhóm dấu hiệu cảnh báo rủi ro
Để nhận diện các đối tượng có nguy cơ gian lận
thuế, các quốc gia thuộc OECD đã đưa ra hàng loạt
các dấu hiệu cảnh báo được phân loại thành 4 nhóm:
Nhóm 1, nhóm dấu hiệu về sự không nhất quán
của số liệu như: Khác biệt giữa của cải thực tế và thu
nhập kê khai; tiền thuế quá thấp so với giá trị tài sản…
Nhóm 2, nhóm dấu hiệu về tính cách, nhân dạng,
thái độ cá nhân. Ví dụ: Người mua không muốn để
tên ở bất cứ văn bản nào có thể liên hệ họ với tài sản
được mua; có sự thay đổi tên bên mua ở phút cuối mà
không có lý do hợp lý; sự bất hợp lý giữa giá trị tài sản
với thu nhập báo cáo…
Nhóm 3, nhóm dấu hiệu từ việc phân tích tài chính
như: Sử dụng một lượng tiền mặt rất lớn để thuê, mua
tài sản BĐS (đôi khi đi kèm với điều kiện thanh toán
bất thường); các khoản vay BĐS cao hơn hoặc bằng giá
trị của tòa nhà…
Nhóm 4, nhóm dấu hiệu về hồ sơ và hoạt động
kinh doanh. Ví dụ: người giao dịch cung cấp các hồ
sơ đáng ngờ để xác nhận danh tính; người bán hoặc
người mua tạo các hồ sơ phản ánh không đúng bản
chất giao dịch; các giao dịch phân tán lòng vòng; hủy
bỏ sổ sách, dữ liệu…
Thứ hai,
xây dựng các biện pháp kỹ thuật nhận diện
đối tượng rủi ro
Trên cơ sở các dấu hiệu cảnh báo rủi ro, các biện
pháp kỹ thuật được sử dụng nhằm nhận diện các đối
tượng có hành vi gian lận thuế trong lĩnh vực BĐS.
KINHNGHIỆMCHỐNGGIANLẬNTHUẾ
TRONG KINHDOANHBẤT ĐỘNG SẢN CỦAMỘT SỐNƯỚC
ThS. LÊ MINH THẮNG
- Cục Thuế TP.Hà Nội
Gian lận thuế nói chung và gian lận thuế trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản nói riêng
không những gây thất thu ngân sách nhà nước mà còn tạo ra môi trường kinh doanh
không bình đẳng. Thực trạng đó đặt ra nhiệm vụ quan trọng của cơ quan thuế là phải
chống gian lận, trốn thuế. Bài viết đưa ra những biện pháp chống gian lận thuế hữu hiệu
của một số nước, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam.
