TÀI CHÍNH -
Tháng 3/2015
61
kinh tế đang rơi vào tình trạng lạm phát cao làm
suy giảm sức mua của tiền tệ, giảm sức mua của xã
hội; gây áp lực làm tăng lãi suất, cản trở các doanh
nghiệp tiếp cận với nguồn vốn tín dụng, gây ra sự
đình trệ sản xuất, nền kinh tế có thể rơi vào suy
thoái hơn.
Để cùng thực hiện mục tiêu ổn định CSTT phải
hướng vào mục tiêu ổn định tiền tệ bằng các giải
pháp quy định khung lãi suất huy động và cho vay,
phát hành trái phiếu Ngân hàng Nhà nước, hoặc
ngừng không phát hành tiền tệ cho NSNN vay…
Tuy nhiên, tác động của CSTT thắt chặt này chỉ phát
huy được hiệu quả khi CSTK cũng nhằm vào việc
thực hiện mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định kinh
tế vĩ mô.
Tuân thủ sự đồng bộ
CSTK, CSTT là hai công cụ quản lý kinh tế vĩ
mô quan trọng, mỗi chính sách có mục tiêu riêng,
nhưng đều cùng theo đuổi mục tiêu chung là tăng
trưởng kinh tế bền vững và có mối quan hệ chặt chẽ
với nhau. Vì vậy, khi theo đuổi mục tiêu chung, đòi
hỏi phải có sự phối hợp đồng bộ cả hai chính sách,
bảo đảm sự hỗ trợ lẫn nhau giữa hai chính sách kinh
tế vĩ mô này.
- Với mục tiêu tăng trưởng kinh tế: Để thực hiện
mục tiêu tăng trưởng kinh tế (nhằm ngăn chặn
đà suy thoái hoặc khắc phục nền kinh tế sau suy
thoái) cần thiết phải thực hiện đồng bộ cả CSTK
mở rộng và CSTT nới lỏng (đồng bộ cả về thời
gian). Để tài trợ cho khoản thâm hụt NSNN khi
thực hiện CSTK mở rộng, Chính phủ áp dụng giải
pháp tăng thuế. Khi đó, mức độ tác động của việc
tăng chi NSNN đến sản lượng cân bằng và tăng
trưởng không lớn, vì nó bị tác động phản hồi của
việc tăng thuế. Do không có sự hỗ trợ của CSTT
nới lỏng để tài trợ thâm hụt nên tác động đến tăng
trưởng kinh tế của CSTK mở rộng khá yếu. Còn
nếu được sự hỗ trợ của CSTT nới lỏng để tài trợ
thâm hụt (NHTW phát hành tiền cho NSNN vay)
thì mức độ thăng hoa sẽ cao hơn. Điều này, có
thể khẳng định thêm một nguyên tắc, không thể
thực hiện CSTK mở rộng một cách độc lập để thực
hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế được. Bởi khi
đó mức độ tác động của việc tăng chi NSNN bị tác
động phản hồi của việc tăng thuế và kết quả là tác
động đó khá ít.
Bên cạnh đó, CSTK cũng cần có sự hỗ trợ của
chính sách tỷ giá hối đoái, một công cụ hỗ trợ quan
trọng cho CSTT. Thực thi chính sách cố định tỷ giá,
NHTW sẽ mua bán ngoại tệ tại mức giá đã được
quy định trước trong một thời gian nhất định. Hoạt
động này của NHTW làm cho lượng cung ứng
tiền tệ tự động được điều chỉnh đủ để đảm bảo tỷ
giá cân bằng được duy trì ở mức đã công bố. Khi
Chính phủ neo giữ tỷ giá, tác động của CSTK mở
rộng khá mạnh đến sản lượng cân bằng, đến tốc độ
tăng trưởng. Tuy nhiên, CSTK mở rộng sẽ không tác
động đến sản lượng khi NHTW thực hiện chế độ tỷ
giá thả nổi.
Như vậy, thực thi CSTK mở rộng để thực hiện
mục tiêu tăng trưởng kinh tế, ngăn chặn đà suy
thoái hoặc khắc phục nền kinh tế sau suy thoái chỉ
có thể thực hiện được trong điều kiện tỷ giá hối đoái
cố định; còn khi NHTW thả nổi tỷ giá, thì việc tăng
chi NSNN hay giảm thuế không tác động gì đến sản
lượng cân bằng trong nền kinh tế.
- Với mục tiêu ổn định: Để thực hiện mục tiêu
ổn định kinh tế, tức là giữ mức sản lượng cân bằng
tương đương với mức sản lượng tiềm năng, đảm
bảo công ăn việc làm cho người lao động, giữ tỷ lệ
thất nghiệp ở mức tự nhiên, Chính phủ phải thực
hiện đồng bộ cả CSTK, CSTT.
Giả định Chính phủ quyết định tăng lương cho
cán bộ, công chức lấy từ nguồn NSNN làm tăng sản
lượng quá nóng. Để giữ được mức sản lượng ở mức
tiềm năng, Chính phủ phải thực hiện CSTT thắt chặt
(tăng dự trữ bắt buộc chẳng hạn, hoặc tăng lãi suất
tái chiết khấu). Với sự áp dụng đồng bộ hai chính
sách này, sản lượng cân bằng được giữ ở mức ổn
định, vì khi đó chi tiêu của Chính phủ làm tăng tổng
cầu, cần phải có mức lãi suất cân bằng cao hơn để
khống chế nhu cầu đầu tư và tiêu dùng. Tương tự,
khi Chính phủ tăng thuế làm giảm sản lượng thì
nhất thiết Chính phủ phải thực thi CSTT nới lỏng
đảm bảo cho sản lượng được giữ ở mức sản lượng
tiềm năng .
Tóm lại, CSTK, CSTT là những chính sách kinh
tế vĩ mô quan trọng của Nhà nước để điều tiết nền
kinh tế, nhằm thực hiện những mục tiêu đó là ổn
định và tăng trưởng kinh tế. Mỗi chính sách đều có
những tác động riêng, tùy từng hình thức và điều
kiện cụ thể. Để hạn chế những tác động bất lợi, cả
hai chính sách này phải nhất quán về mặt mục tiêu,
phải tạo ra sự đồng bộ và bổ sung cho nhau trong
quá trình thực thi.
Tài liệu tham khảo:
1. Báo cáo của Chính phủ về tình hình kinh tế - xã hội trình bày tại kỳ họp Quốc
hội cuối năm và giữa kỳ các năm 2011, 2012, 2013, 2014;
2. Fredric S. Mishkin (2004), The Economics of Money, Banking and Financial
Markets, the seventh edition, Pearson - Addison Wesley;
3. Chủ đề: Nâng cao hiệu quả phối hợp chính sách tài khóa và chính sách tiền
tệ - Tạp chí Tài chính số 4/2014.
