72
DIỄN ĐÀN KHOA HỌC
Liên kết giữa cầu cuối cùng và đầu ra trong nước
phản ánh việc phân phối các hàng hóa và dịch vụ
đến các nhóm cầu cuối cùng để phục vụ tiêu dùng
cuối cùng, tích lũy và xuất khẩu. Điều này có nghĩa
là phần cung ứng cho tiêu dùng trung gian của đầu
ra trong nước theo khu vực được chuyển thành các
mục cầu cuối cùng. Liên kết trực tiếp của cầu cuối
cùng tới sản xuất chính là ma trận hệ số đầu ra của
cầu cuối cùng.
Qua tính toán trong Bảng 1 có thể thấy, vai trò
của cầu cuối cùng của các nhóm cầu sử dụng khác
nhau có tác động trực tiếp tới sản xuất sản phẩm/
dịch vụ của các ngành vận tải. Ngoại trừ dịch vụ
hỗ trợ vận tải thì xuất khẩu có tác động trực tiếp
và gián tiếp lớn nhất đến sản xuất sản phẩm/dịch
vụ ngành Vận tải đường thủy (tác động trực tiếp
0.27627). Ảnh hưởng tiêu dùng cuối cùng của dân
cư có tác động trực tiếp lớn nhất tới sản xuất sản
phẩm/dịch vụ đường sắt (0,468).
Thứ hai,
tác động của đầu vào chính tới cầu cuối
cùng đối với sản phẩm.
Liên kết giữa đầu vào chính và đầu ra trong nước
thể hiện ảnh hưởng của các yếu tố đầu vào chính tới
đầu ra theo từng loại sản phẩm. Tác động trực tiếp
của đầu vào chính tới một đơn vị sản xuất được tạo
ra bởi cầu cuối cùng chính là ma trận hệ số đầu vào
của đầu vào chính.
Từ kết quả tính toán trong Bảng 2 có thể thấy, tác
động của các yếu tố đầu vào chính tới cầu cuối cùng
của theo nhóm sản của từng ngành. Đối với nhóm
ngành vận tải, thuế là yếu tố có tác động trực tiếp
lớn nhất tới cầu cuối cùng của sản phẩm/dịch vụ
ngành Đường thủy (0.7744), tiếp đó là ngành Đường
bộ (0.6574).
Trong thực tế sản xuất
kinh doanh, khi thay đổi
các yếu tố đầu vào chính để
sản xuất sản phẩm của một
ngành nào đó thì nhu cầu sử
dụng sản phẩm ngành đó,
thậm chí nhu cầu sử dụng
sản phẩm của các ngành liên
quan cũng thay đổi. Hệ lụy
là, khi nhu cầu sử dụng thay
đổi thì sản xuất cũng phải
thích ứng và thay đổi theo.
Như vậy, qua phân tích
các mối liên kết của các
ngành Vận tải dựa vào bảng
I-O năm 2012 giúp nhận
diện được rõ nét những vấn
đề trong lĩnh vực vận tải
như sau:
Một là,
phân tích mối liên kết giữa cầu cuối cùng
và đầu ra của sản phẩm vận tải đã chỉ ra sự phụ
thuộc của đầu ra nền kinh tế vào nhu cầu sử dụng
cuối cùng của nền kinh tế, phần nào phản ánh được
mối quan hệ cung cầu của nền kinh tế nói chung đối
với từng loại sản phẩm phục vụ nhu cầu sử dụng
cuối cùng.
Hai là,
phân tích mối liên kết giữa đầu vào chính
với đầu ra của ngành Vận tải giúp nhận biết được
yếu tố nào quyết định đến tăng đầu ra cho nền kinh
tế, giúp tăng trưởng nền kinh tế.
Ba là,
kết quả phân tích đã cho thấy mối liên kết
ràng buộc giữa các yếu tố đầu vào chính tới cầu cuối
cùng và cầu cuối cùng tới đầu ra trong nước (hay
sản xuất trong nước), khi thay đổi một yếu tố nào
trong mối ràng buộc đó sẽ có tác động đến các yếu
tố khác.
Trên thực tế khi thay đổi các yếu tố đầu vào chính
để sản xuất sản phẩm của một ngành nào đó trong
nền kinh tế, thì nhu cầu sử dụng sản phẩm ngành
đó, thậm chí các sản phẩm của các ngành liên quan
cũng sẽ thay đổi và khi nhu cầu sử dụng thay đổi thì
sản xuất sẽ phải thay đổi.
Tài liệu tham khảo:
1. Tổng cục Thống kê (2015), Bảng cân đối liên ngành (INPUT – OUTPUT) của
Việt Nam năm 2012, NXB Thống kê;
2. Tổng cục Thống kê, (2012), Tài liệu “Điều tra thu thập thông tin lập bảng cân
đối liên ngành và tính hệ số chi phí trung gian năm 2012”;
3. Bùi Trinh (2001), Input –Output Model and its applications in economic and
environmental analyzing and forecasting, NXB TP. Hồ Chí Minh;
4. EIA (2008), “Country Analysis Briefs: Vietnam (Energy Data, Statistics and
Analysis),” Energy Information Administration, USA.
BẢNG 2: TÁC ĐỘNG TRỰC TIẾP CỦA ĐẦU VÀO CHÍNH TỚI CẦU CUỐI CÙNG THEO SẢN PHẨM
(TÍNH TOÁN THEO I/O DẠNG PHI CẠNH TRANH NĂM 2012) ĐƠN VỊ: LẦN
Thù lao lao
động (V)
Thuế sản xuất
trừ trợ cấp
Khấu hao tài
sản cố định
Thặng dư Nhập khẩu
Nhóm I
0.2172
0.0083
0.0706
0.0535
0.1408
Nhóm II
0.1030
0.0097
0.0229
0.0304
0.2823
Thương mại
0.4298
0.0152
0.0641
0.1362
0.0023
Đường sắt
0.2754
0.4388
0.1128
0.0153
0.1576
Đường bộ
0.2395
0.6574
0.0722
0.0282
0.0027
Đường thủy
0.1203
0.7744
0.0772
0.0282
0.0000
Hàng không
0.1012
0.6230
0.0039
0.1077
0.1641
Dịch vụ hỗ
trợ vận tải
0.2965
0.5046
0.1364
0.0625
0.0000
Bưu chính
0.3422
0.1688
0.0270
0.0858
0.3761
Khác
0.3261
0.0263
0.0542
0.1090
0.0974
Nguồn: Tính toán của tác giả từ bảng I/O năm 2012
