34
tài chính đối với giáo dục đại học
nghĩa với việc đơn vị được phép sử dụng tài sản
vào các mục đích có tính chất kinh doanh dịch vụ
đạt thấp.
Bốn là,
việc thực hiện chính sách khuyến khích xã
hội hóa lĩnh vực giáo dục chưa được quan tâm đúng
mức. Một số địa phương chưa ban hành danh mục
lĩnh vực và địa bàn ưu đãi xã hội hóa và mức miễn,
giảm tiền thuê đất theo quy của Chính phủ, từ đó,
vừa hạn chế việc khai thác nguồn lực hiện có từ tài
sản, vừa hạn chế việc thu hút các nguồn lực của xã
hội đầu tư cho các lĩnh vực này.
Năm là,
quỹ nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước do
các cơ sở GDĐH quản lý, sử dụng có số lượng và
giá trị rất lớn. Theo số liệu của 213 trường đại học
trong CSDL quốc gia về tài sản nhà nước, tổng quỹ
đất do các trường quản lý là 25.123.430 m2, với tổng
nguyên giá (tính theo giá đất do UBND cấp tỉnh
ban hành) là 57.997 tỷ đồng; tổng diện tích nhà là
6.605.673 m2, với tổng nguyên giá là 11.890 tỷ đồng,
giá trị còn lại là 7.649 tỷ đồng. Các cơ sở nhà, đất này
thường ở các vị trí có giá trị thương mại cao nhưng
việc sử dụng còn phân tán, có nơi lãng phí, hiệu suất
thấp và chưa được khai thác một cách có hiệu quả.
Trong tổng số 3.507 ngôi nhà, tỷ lệ nhà cấp III chiếm
30%, tỷ lệ nhà cấp IV chiếm 46% (nhà cấp III, cấp IV
xác định theo tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam). Việc
tổ chức thực hiện phương án sắp xếp lại, xử lý nhà,
đất thuộc sở hữu nhà nước sau khi được phê duyệt
gặp nhiều khó khăn. Việc thực hiện di dời các hộ gia
đình đã bố trí trong khuôn viên cơ sở hoạt động sự
nghiệp đạt tỷ lệ thấp; việc cho thuê, liên doanh, liên
kết không đúng quy định...
Sáu là,
việc xử lý tài sản công còn có tính chất
nhỏ lẻ, manh mún do nhiều chủ thể cùng thực hiện.
Điều này vừa giảm tính chuyên nghiệp, vừa tốn kém
nhân lực, thời gian, chi phí nhưng hiệu quả đem lại
không cao, khó kiểm soát. Việc xử lý bán, thanh lý
tài sản theo hình thức đấu giá, các đơn vị phải thuê
các trung tâm hoặc doanh nghiệp thực hiện nhưng
chưa có quy định ràng buộc trách nhiệm giám sát
của các đơn vị có quyền bán tài sản, việc kiểm soát
của các cơ quan chức năng còn chưa chặt chẽ.
Nâng cao hiệu quả khai thác,
sử dụng tài sản công trong cơ sở giáo dục đại học
Để quản lý chặt chẽ, khai thác có hiệu quả nguồn
lực tài sản công tại các cơ sở GDĐH, cần tập trung
thực hiện một số giải pháp:
Thứ nhất,
hoàn thiện khuôn khổ pháp luật về
quản lý, sử dụng tài sản công mà trọng tâm là
nghiên cứu, xây dựng Luật Quản lý, sử dụng tài
sản công và hệ thống các văn bản quy định chi tiết
và hướng dẫn thi hành, tạo cơ sở pháp lý vững
chắc cho việc quản lý, sử dụng, khai thác tài sản
công. Trong đó, chế độ quản lý, sử dụng tài sản
công trong các cơ sở GDĐH được hoàn thiện theo
hướng trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm
mạnh hơn cho đơn vị và người đứng đầu đơn vị
trong việc đầu tư xây dựng, mua sắm, khai thác,
xử lý tài sản, gắn với tăng cường công khai, kiểm
tra, giám sát và xử lý vi phạm; Mở rộng đối tượng
được sử dụng tài sản nhà nước giao vào mục đích
sản xuất, kinh doanh dịch vụ, cho thuê, liên doanh,
liên kết, huy động vốn; Đưa “thương hiệu” chính
thức vào danh mục tài sản trong cơ sở GDĐH, làm
cơ sở cho việc định giá, sử dụng giá trị thương hiệu
trong các hoạt động của đơn vị, đặc biệt là các hoạt
động liên kết đào tạo.
Thứ hai,
hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, địnhmức
sử dụng tài sản công theo hướng hạn chế việc trang
bị bằng hiện vật, chuyển dần sang cơ chế khoán có
tính chất bắt buộc, thực hiện phương thức thuê dịch
vụ và Nhà nước đặt hàng; xác định cụ thể từng đối
tượng được trang bị tài sản; đồng thời xác định công
năng sử dụng của tài sản để trang bị cho nhiều đối
tượng dùng chung phù hợp với chức năng, nhiệm
vụ và thực tế ở từng đơn vị, tránh lãng phí trong
việc trang bị, mua sắm tài sản. Giao quyền tự chủ,
tự chịu trách nhiệm trong quyết định định mức tài
sản sử dụng vào mục đích có tính chất kinh doanh
dịch vụ cho Thủ trưởng đơn vị sự nghiệp công lập
tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư, đơn vị
sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi thường xuyên.
Kiểm soát chặt chẽ tiêu chuẩn, định mức sử dụng
tài sản ngay từ khâu lập, phê duyệt kế hoạch xây
dựng mới, mua sắm, nâng cấp, cải tạo công trình sự
nghiệp và các tài sản khác.
Thứ ba,
tổ chức tổng kiểm kê, đánh giá lại tài sản
công trong các cơ sở GDĐH nhằm nắm chắc về số
lượng, chất lượng, chủ thể quản lý, sử dụng tài sản,
đồng thời xác định chính xác giá trị của tài sản theo
giá thực tế, đặc biệt đối với giá trị quyền sử dụng
đất.
Trên thực tế, việc xác định giá trị quyền sử dụng
đất đã được thực hiện từ những năm 2006 - 2010 và
giữ nguyên cho đến hiện nay, vì vậy, giá trị quyền
sử dụng đất đang theo dõi trên sổ kế toán của đơn
vị và CSDL về tài sản nhà nước thấp hơn so với mức
giá hiện tại rất nhiều, chưa phản ánh đúng giá trị
thực tế của tài sản. Trên cơ sở tổng kiểm kê, đánh
giá lại tài sản, thực hiện rà soát, sắp xếp lại toàn bộ
tài sản công đang giao cho các cơ sở GDĐH quản lý,
sử dụng theo hướng tiếp tục giữ lại sử dụng các tài
sản phục vụ thực hiện nhiệm vụ được giao, phù hợp
