20
Tổng quan về kế toán môi trường
Kế toán môi trường (KTMT) là một vấn đề khá
mới mẻ ở Việt Nam nhưng đã xuất hiện ở các
nước phát triển từ thập niên 90 của thế kỷ trước.
KTMT xuất hiện đầu tiên ở Mỹ vào năm 1972, sau
Hội nghị thượng đỉnh về môi trường tại Stockhom
(Thụy Điển) vào năm 1972, nhưng chú trọng vào
việc hạch toán ở cấp độ quốc gia, tức là KTMT quốc
gia. Tuy nhiên, phải đến năm 1990, KTMT tại các
doanh nghiệp (DN) bắt đầu được nghiên cứu. Đến
năm 1992, Ủy ban Bảo vệ môi trường (BVMT) Hoa
Kỳ tiến hành dự án về KTMT với nhiệm vụ khuyến
kích và thúc đẩy các DN nhận thức đầy đủ các khía
cạnh về chi phí môi trường, mối quan hệ giữa chi
phí môi trường và các yếu tố về môi trường trong
các quyết định kinh doanh. Khuôn mẫu về KTMT
do Ủy ban BVMT Hoa Kỳ cung cấp là tài liệu cơ sở
để xây dựng khuôn mẫu về KTMT của Uỷ ban Phát
triển bền vững của Liên Hợp quốc, Liên đoàn Kế
toán quốc tế, Hiệp hội Kế toán viên quản trị Hoa Kỳ,
các nước Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc...
KTMT ra đời từ áp lực của công chúng và các
phong trào BVMT. Áp lực này đòi hỏi các DN trong
quá trình hoạt động phải quan tâm đến các vấn
đề về môi trường, tác động đến chính sách về môi
trường của Chính phủ. Chính sách này đòi hỏi các
DN phải bồi thường thiệt hại khi gây ra sự cố về môi
trường, phải hạn chế chất thải, phải làm sạch chất
thải... nhưng cũng làm tăng chi phí, ảnh hưởng đến
các khoản nợ tiềm tàng, từ đó ảnh hưởng đến giá cổ
phiếu và lợi ích của cổ đông.
KTMT được xây dựng trên cơ sở hệ thống Luật
chính sách về môi trường quốc gia như Luật làm
sạch môi trường, Luật làm sạch nước, Luật về các
loài nguy hiểm, Luật Sarbanes - Oxley (Mỹ) Luật tái
chế và rác thải, Luật các khoản nợ môi trường... Việc
áp dụng những biện pháp BVMT và KTMT sẽ làm
tăng chi phí. Tuy nhiên, điều này cũng giúp DN thu
được một số lợi ích như: thu nhập tăng từ tiết kiệm
nước, năng lượng, nguyên liệu sử dụng, giảm chất
thải, giảm chi phí xử lý chất thải.
Có rất nhiều quan điểm khác nhau về kế toán
môi trường nhưng theo định nghĩa của Viện Kế
toán quản trị (KTQT) môi trường: “KTMT là việc
xác định, đo lường và phân bổ chi phí môi trường,
kết hợp chi phí môi trường trong quyết định kinh
tế, công bố thông tin cho các bên liên quan”. Theo
tài liệu hướng dẫn thực hành KTMT của Nhật Bản
thì “KTMT có mục tiêu hướng tới sự phát triển bền
vững, duy trì mối quan hệ tốt đẹp với cộng đồng và
theo đuổi các hoạt động BVMT trong quá trình hoạt
động bình thường, xác định lợi ích từ các hoạt động,
cung cấp cách thức định lượng và hỗ trợ phương
thức công bố thông tin”.
Theo Liên đoàn Kế toán quốc tế (IFAC): “Hạch
toán quản lý môi trường là quản lý hoạt động kinh
tế và môi trường thông qua việc triển khai và thực
hiện các hệ thống hạch toán và các hoạt động thực
tiễn phù hợp liên quan đến vấn đề môi trường”.
Cơ quan Phát triển Bền vững của Liên hợp quốc
(UNDSD) thống nhất giữa các nhóm chuyên gia
đến từ 30 quốc gia đã đưa ra định nghĩa như sau:
“Hạch toán quản lý môi trường là việc nhận dạng,
thu thập, phân tích và sử dụng loại thông tin cho
việc ra quyết định nội bộ: Thông tin vật chất (phi
tiền tệ) về sử dụng, luân chuyển và thải bỏ năng
lượng, nước và nguyên vật liệu (bao gồm chất thải)
và thông tin tiền tệ về các chi phí, lợi nhuận và tiết
kiệm liên quan đến môi trường”.
KẾ TOÁN - KIỂMTOÁN
KẾ TOÁNMÔI TRƯỜNGVÀ SỰPHÁT TRIỂNBỀNVỮNG
CỦA DOANHNGHIỆP
NCS. LÊ ANH TUẤN, ThS. NGUYỄN LÊ NHÂN
- Đại học Duy Tân
Song hành với mục tiêu kinh doanh hiệu quả, tối đa hóa lợi nhuận thì các doanh nghiệp phải hướng
đến việc bảo vệ môi trường. Đây là một trong những yếu tố đảm bảo sự phát triển bền vững của doanh
nghiệp. Mục đích của bài viết này xác định hệ thống kế toán môi trường là một nguồn thông tin quan
trọng trong việc hỗ trợ ra quyết định của doanh nghiệp và kiểm soát một cách chặt chẽ.
Từ khóa: Kế toán môi trường, chi phí môi trường, doanh nghiệp, lợi nhuận, bảo vệ môi trường.
