TÀI CHÍNH -
Tháng 5/2015
21
đấu thầu các nhiệm vụ KHCN có sử dụng ngân sách
nhà nước.
Giải pháp đẩy mạnh việc chuyển đổi
Một là,
cần kiên quyết hoàn thành việc chuyển
đổi tổ chức KHCN sang hoạt động theo cơ chế tự
chủ, tự chịu trách nhiệm
Mô hình tổ chức KHCN tự chủ, tự chịu trách
nhiệm và mô hình DN KHCN có mối quan hệ mật
thiết với nhau. Để một tổ chức KHCN có thể chuyển
đổi thành công sang hoạt động theo cơ chế DN,
trước hết nó phải tự trang trải được kinh phí hoạt
động. Sau khi đã được gia hạn thời gian chuyển đổi
từ tháng 12/2009 sang tháng 12/2013, theo thống
kê của Bộ KHCN, đến nay vẫn còn 154/642 tổ chức
KHCN chưa chuyển đổi sang cơ chế tự chủ, tự chịu
trách nhiệm (chiếm 24%). Để đẩy mạnh việc chuyển
đổi các tổ chức KHCN công lập sang hoạt động theo
cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm, cần chú ý một
số vấn đề sau:
- Các cơ quan quản lý nhà nước cần có các biện
pháp quyết liệt trong việc chuyển đổi cơ chế hoạt
động của tổ chức KHCN công lập; xác định danh
mục các tổ chức KHCN thuộc diện được Nhà nước
đảm bảo toàn bộ kinh phí hoạt động; kiên quyết yêu
cầu các tổ chức KHCN không thuộc diện được Nhà
nước đảm bảo toàn bộ kinh phí hoạt động thường
xuyên phải chuyển đổi hình thức hoạt động trong
năm 2015 hoặc bị buộc sáp nhập, giải thể.
- Xây dựng hệ thống định mức kinh tế kỹ thuật,
đặc biệt là các định mức mang tính chất chuyên
ngành để các tổ chức KHCN chủ động hơn khi
thực hiện cơ chế khoán kinh phí trong thực hiện
các đề tài, dự án. Trên cơ sở đó, các tổ chức KHCN
được tính đầy đủ chi phí trực tiếp và gián tiếp, bao
gồm cả chi phí tiền lương, tiền công, chi khấu hao
tài sản cố định… trong giá thành sản phẩm nghiên
cứu. Điều này một mặt tạo cơ chế bình đẳng giữa
các tổ chức KHCN chưa tự chủ và các tổ chức
KHCN tự chủ, các DN KHCN; mặt khác buộc các
tổ chức chưa tự chủ phải cố gắng, giảm sự trông
chờ, ỷ lại vào ngân sách nhà nước. Mới đây, Chính
phủ đã ban hành Nghị định số 16/2015/NĐ-CP
ngày 14/02/2015 thay thế Nghị định số 43/2006/
NĐ-CP ngày 25/4/2006 quy định cơ chế tự chủ của
đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó bao gồm cả các
đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực KHCN.
Nghị định này cũng quy định cụ thể lộ trình tính
giá dịch vụ sự nghiệp công tạo tiền đề cho việc
thực hiện cơ chế tự chủ. Theo đó, đến năm 2020,
các đơn vị sự nghiệp công lập phải tính đủ chi phí
tiền lương, chi phí trực tiếp, chi phí quản lý và chi
chuyển đổi từ các tổ chức KHCN công lập, tạo điều
kiện thuận lợi cho DN nâng cao năng suất, chất
lượng sản phẩm và nâng cao năng lực cạnh tranh
trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy
nhiên, việc chuyển đổi các tổ chức KHCN công lập
sang hoạt động theo cơ chế DN cũng còn gặp nhiều
khó khăn, trở ngại, cụ thể:
Một là,
khó khăn về vốn. Nguồn vốn các DN
KHCN được giao khi chuyển đổi từ tổ chức KHCN
chủ yếu là dưới dạng tài sản cố định, máy móc,
thiết bị phục vụ nghiên cứu, phòng thí nghiệm, trụ
sở, nhà xưởng… nên hầu hết các đơn vị không có
vốn lưu động cho công tác nghiên cứu, đào tạo và
đầu tư phát triển sản xuất sản phẩm công nghệ cao.
Trong khi đó, trong giai đoạn chuyển đổi, do chưa
được giao tài sản, đất đai nên các DN KHCN không
thể thế chấp tài sản để vay vốn ngân hàng cho sản
xuất kinh doanh, huy động vốn đầu tư để thực hiện
các hợp đồng, dự án kinh tế lớn. Bên cạnh đó, thị
trường vốn ở Việt Nam, đặc biệt là thị trường vốn
đầu tư mạo hiểm, chưa phát triển nên không huy
động được vốn để đầu tư cho ươm tạo công nghệ và
ươm tạo DN KHCN.
Hai là,
về khấu hao tài sản. Đối với hầu hết các
viện nghiên cứu - phát triển, các tài sản được đầu tư
trước đây là tài sản dùng cho hoạt động nghiên cứu
khoa học và đào tạo, tuy có giá trị cao nhưng không
phát huy được hiệu quả khi sử dụng cho hoạt động
sản xuất kinh doanh. Việc đưa toàn bộ tài sản này
vào khấu hao cho hoạt động sản xuất kinh doanh sẽ
là một gánh nặng và làm giảm khả năng cạnh tranh
của DN KHCN.
Ba là,
về xác nhận quyền sử dụng và quyền sở
hữu kết quả KHCN. Việc đề nghị cấp giấy chứng
nhận DN KHCN cần có xác nhận quyền sử dụng và
quyền sở hữu kết quả KHCN. Đối với các tổ chức
KHCN công lập, các kết quả KHCN chủ yếu là kết
quả của các đề tài cấp Nhà nước, bộ và tổng công ty
cấp trên với mức kinh phí đầu tư rất lớn. Nếu giao
quyền sử dụng kết quả nghiên cứu cho các đơn vị
thì số tiền nộp lại ngân sách cũng rất lớn, ảnh hưởng
tới kết quả hoạt động chung và hiệu quả kinh tế của
các đơn vị.
Bốn là,
về khả năng cạnh tranh trong việc tham
gia đấu thầu các nhiệm vụ KHCN của nhà nước.
DN KHCN phải tính đủ chi phí trong giá thành sản
phẩm, dịch vụ KHCN, trong khi đó, đối với một số
tổ chức KHCN chưa tự chủ hoàn toàn thì một số
khoản chi (như khấu hao tài sản cố định, chi tiền
lương…) chưa tính vào giá thành sản phẩm, dịch
vụ. Điều này khiến các DN KHCN khó cạnh tranh
với các tổ chức KHCN công lập trong việc tham gia
